Ali Beyi, Libya'da tanıyan Atatürk, 16 Şubat 1934 Tarihinde O'nun, İsmet İnönü Hükümetinde Nafia (Bayındırlık) Bakanı olmasını sağlamış; bu görev Celal Bayar ve Refik Saydam Hükümetlerinde de devam etmiştir.

1939 yılında, Muhabere ve Münakalat (Ulaştırma) Bakanlığı kurulunca, Ali Bey, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Ulaştırma Bakanı olmuştur. O dönemde Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlıkları, en çok yatırımların yapıldığı, en fazla paranın harcandığı bakanlıklar olup Yüce Atatürk'ün dürüstlüğüne en güvendiği Ali Beyi, önce Bayındırlık, sonra Ulaştırma Bakanlığının başına getirmiş olmasının iyi değerlendirilmesi gerektiği kanısındayız. Yurdumuzun demir ağlarla örülmesinde; yabancı şirketlerin millileştirilmesinde Atatürk'ten sonra en büyük pay, Ali Bey'indir.

***

Koca bir İmparatorluk yıkılmış; Avrupa'nın emperyalist ülkeleri, atmaca gibi gözlerini Anadolu toprakları üzerine dikmişler ve kendi aralarında parselleyip paylaşmak istemişlerdir. Dıştaki düşmanlar bir yana, içeride de bir sürü düşman vardır; kimi Padişahlığın ve Halifeliğin devamını ister; kimi başka devletlerin himayesine girilmesinden yanadır!... Öte yandan, uzayıp giden savaşlar yüzünden, bir kısım gençler, askerlik yapmaktan imtina ederek, kaçmışlar ve giderek asker kaçaklarının sayılarında artışlar görülmüştür.

İşte böyle bir ortamda, Ülkede huzuru ve Milli Birliği sağlamak için İstiklâl Mahkemeleri kurulur. Ali Bey de Ankara'da çalışma yapacak olan mahkemenin başkanıdır; ünlü “Üç Ali'ler Mahkemesi”. Yani Kel Ali (Bey), Kılıç Ali ve Necip Ali… Bu mahkemenin Başkanı Ali Çetinkaya, Savcısı Necip Ali, Üyeler ise Kılıç Ali (Galatasaray'ın unutulmaz futbolcularından Gündüz Kılıç ve Gazeteci-Yazar Altemur Kılıç'ın babaları) ve Reşit Galip Beylerdir.

Atatürk, Ali Bey'e, her zaman son derece güvenmiş ve O'na, halledilmesi en zor görevleri vermiştir. Çünkü O, son derece dürüst, namuslu, haysiyetli, şerefli bir insandır.

Bu mahkeme, sonraları yazılıp çizilenlerin aksine, son derece dürüst yargılama yapmış; TBMM'nin ittifakla aldığı kararla takdirname kazanmıştır. Yıllarca İstiklal Mahkemeleri ile ilgili bilimsel araştırmalar ve yayımlanan tezlerle, mahkemelerin yararlı hizmetlerde bulunmuş olduğu belgelenmiştir.

***

Kahraman bir asker olan Ali Bey, sivil hayata geçince de ülkemiz ve milletimiz için büyük işler başarmıştır. Bu yüzden onun adı, Yurdumuzun çeşitli yörelerinde de bazı yerlere verilmiştir. Benim saptayabildiğim yer adları şunlardır:

Ali Çetinkaya Caddesi (Antalya)

Ali Çetinkaya Kız Meslek Lisesi (Afyonkarahisar)

Ali Çetinkaya Caddesi (Afyonkarahisar)

Ali Çetinkaya Caddesi (Silivri)

Ali Çetinkaya Gar (Afyonkarahisar)

Ali Çetinkaya İlkokulu (Dikili)

Ali Çetinkaya Müzesi (Balıkesir-Burhaniye-Karaağaç Köyü)

Ali Vezir Çeşmesi (Afyonkarahisar)

Çetinkaya Çeşmesi (Kop Dağı)

Çetinkaya Köprüsü (Bafra)

Çetinkaya Tren İstasyonu

Çetinkaya Caddesi (Alsancak-İzmir)

***

Ali Çetinkaya, Ülkemiz ve özellikle de Başkent Ankara'ya çok şey kazandırmıştır. Örneğin; Ankara Tren İstasyonu. Gar Binası, Gar Gazinosu ve çevresi - Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü binası - Pendik Tren İstasyonu - Haydarpaşa-Adapazarı demiryolu hattının alt yapısının yenilenmesi - Lokomotif sayısının 1000'e çıkarılması- Demiryolları inşaatı Filyos-Diyarbakır yönüne doğru ilerlerken; Erzurum demiryolu inşaatına başlanılması - Bataklık halindeki alan üzerinde Gençlik Parkı'nı inşa ettirerek, Başkent'e görkemli bir park kazandırılması - Çubuk Barajı inşaatının tamamlanarak hizmete açılması - Devlet Su İşleri Teşkilâtının kurulması - Etimesgut'taki Radyo istasyonunun kurulması - Hava Yolları Teşkilatına çeki düzen verilip, tarifeli seferlerin başlatılması vb…

***

Ali Çetinkaya, 1946 seçimlerinde seçilmeyince, siyasi hayatını noktaladı ve İstanbul' un Kalamış semtindeki mütevazi evinde, inzivaya çekildi. Önce askerlik, sonra siyaset ve devlet adamlığı sorumlulukları, O'nu bir hayli yormuş, yıpratmıştı. Nihayet, 21 Şubat 1949 akşamı saat 22.30'da 71 yıllık yaşamı sona erdi.

O'nu çok seven Ayvalık halkı, na'şının Ayvalık'a defnedilmesi için büyük çaba harcadı ise de; Afyonkarahisar baskısı daha üstün geldi ve burada yapılan görkemli bir törenle Asri Mezarlığa defnedildi. Daha sonra kabri bir anıt mezar haline getirildi. Ne var ki onun anıt mezarı bugün çok kötü durumdadır!...