İnsanlar, doğuyor, şöyle veya böyle yaşıyor ve er-geç bir gün ölüyorlar…Talat Sait Halman da 5 Aralık 2014 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti ve İstanbul Edirnekapı şehitliğine defnedildi…

Talât Sait Halman 7 Temmuz 1931 tarihinde İstanbul'da Kadıköy'de doğdu. Babası, Tümamiral Sait Bey, annesi Nemlizade Tahsin Paşa'nın kızı Fatma İclal Hanım'dır. Aile, Sait Bey'in Trabzon'un Holamana Köyü'nden olması nedeniyle “Halman” soyadını almıştır.

Türkçe'ye William Faulkner'in eserlerini, Shakespeare'in sonelerini; İngilizce'ye ise Dağlarca, Orhan Veli gibi şairlerin şiirlerini kazandırmış bir edebiyat adamı olan Halman, 1971'de Türkiye'nin Kültür Bakanlığı'nı kuran ve ilk Kültür Bakanı olarak yöneten kişidir.

Talât Halman, Robert Kolej'i bitirdikten sonra (1951), yüksek lisansını 1954 yılında Columbia Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü'nde tamamladı. İlk evliliğini 1954'te Barbara Teitz ile yaptı, bu evlilikten oğlu Hür (Hugh) Talat Halman dünyaya geldi. Askerlik görevi nedeniyle Türkiye'de bulunduğu sırada Devlet Planlama Teşkilatı'nda yayın ve temsil şubesini kurmakla görevlendirildi; ardından ilk Yüksek Planlama Kurulu'nun raportörü oldu. Bu sivil görev sayesinde Türkiye'deki siyasi çevreyi tanıyan

Halman, askerlikten sonra ABD'ye döndü.

1960 yılında ikinci evliliğini Türkiye'nin ilk hava subaylarından Salim Taşkıranel'in kızı Seniha Taşkıranel ile yaptı. Bu evlilikten tiyatro oyuncusu kızı Defne Halman ile bir kaza sonucu 17 yaşında hayatını kaybeden oğlu Sait Sali dünyaya geldi.

Akademik hayatına Columbia Üniversitesi'nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri vererek başladı. 1966 yılında Princeton Üniversitesi'ne geçti. Akademik çalışmalarının yanı sıra New York'taki WBAI Radyosunda Türk şiiriyle ilgili programlar yaptı; 1969-1971 arasında Milliyet gazetesinde köşe yazıları yayımladı.

Silahlı Kuvvetlerin ünlü 12 Mart Muhtırası'nın ardından Türkiye'ye döndü ve birinci Nihat Erim kabinesinde oluşturulan Kültür Bakanlığı'nda ilk Kültür Bakanı olarak göreve başladı. Beş ay süren bakanlığı döneminde Galata Mevlevîhânesi'nin sema gösterileri için yeniden açılması kararına imza attı. Ekim ayında Türkiye'yi ziyaret eden İngiltere Kraliçesi Elizabeth kendisini, “Sir” üvanı kullanmasını sağlayan Büyük Haç Şövalyelik Nişanı ile onurlandırdı. Halman, Aralık ayında besteci Itrî'nin 259. ölüm yılı nedeniyle düzenlenen bir klasik Türk müziği konseri için Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu'nun tahsis edilmesini onayladı. Bu karar, Atatürk devrimlerine aykırı olduğu iddiasıyla tepki topladı. 11 Aralık 1971'de birinci Erim hükümetinin sona ermesinin ardından kurulan ikinci Erim hükümetinde Kültür Bakanlığı kaldırılmış ve Halman, ABD'ye dönerek Princeton Üniversitesi'nde akademik hayatına devam etmiştir.

12 Eylül askeri darbesinden sonra Türkiye'nin yurtdışındaki kültür faaliyetlerini organize etmesi için Dışişleri Bakanlığı Kültür Elçisi olarak görevlendirildi.

Akademik çalışmalarına 1984-1986 yılları arasında Pennsylvania Üniversitesi'nde, ardından New York Üniversitesi'nde devam etti. İslam ve İslam Kültürü ile Ortadoğu konularında dersler veren Halman, 1986-1996 arasında New York Üniversitesi Ortadoğu Dilleri ve Edebiyatı bölüm başkanlığını yürüttü.

Kültür ve Dışişleri Bakanlıkları'nın isteği üzerine UNESCO genel kurullarına katılan Halman, 1989'da düzenlenen 25. genel kurulda Yunus Emre'nin 750. doğum yılının dünyada Yunus Emre Yılı olarak kutlanması kararının verilmesinde büyük rol oynadı. Bir sohbetimizde bana, UNESCO üyelerine Yunus'u anlatıncaya kadar çektiği sıkıntıları anlatmıştı. 1991-1995 arasında UNESCO Yönetim Kurulu üyeliği yaptı; 1993'te Planlama Komisyonu'na başkanlık etti.

1998'de Türkiye'ye dönerek Bilkent Üniversitesi'nde Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü kurdu. 2005 yılında üniversitenin İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi'nin dekanı oldu.

1988 yılında Boğaziçi Üniversitesi, 2006 yılında Ankara Üniversitesi, 2010 yılında Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi tarafından Halman'a onursal doktor unvanı verildi. Ayrıca Türkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü (1999), ABD Türk Dernekleri Asamblesi: ABD'deki en başarılı Türk bilim adamı armağanı, Columbia Üniversitesi Thorn Wilder Çeviri Armağanı, Rockfeller Vakfı Bilimsel Araştırma Bursu, Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Ödülü ve Knight Grand Cross Madalyası (1971) ile taltif edildi.

Halman'ın kitap bütünlüğünde yayımlanan eserlerinden saptayabildiklerim şunlardır:

1. Duman (William Faulkner'den hikayeler, 1952-1962)

2. William Faulkner Hayatı, Sanatı, Eseri 1963)

3. Shkespeare'den Soneler, (1964)

4. Can Kulağı (Şiirler, 1968)

5. Eskimo Şiirleri (1969)

6. Wallace Stevens: Seçme Şiirler (1970)

7. Langston Hughes: Seçme Şiirler (1971)

8. Eski Mısır Şiiri (1972)

9. Dört Gök Dört Gönül (Şiirler-Rübailer, 1995)

10. Türk Shakespeare (2011)

11. Şiirlerle Laz- Karadeniz Fıkraları (1992)

12. İki'ler –Şiirlerle Özdeyiş Şiirleri, (1997)

13. Sessiz Soru, (Şiirler)

14. Çiçek Dürbünü (Edebiyat ve Kültür Yazıları)

15. Hepimiz Lazük – 100 Laz fıkrası (1996)

16. Eski Uygarlıkların Şiirleri (2011)

17. Doğrusu – Milliyet'ten 100 Yazı

18. Ümit Harmanı (Toplu Şiirleri, 2008)

19. Candan Cana Mevlana Celaleddin Rumi'den Seçme Rübailer

20. Sevda Yüce Gözlerle Rubailer (2004)

- BİTTİ -