Aktif Ziyaretçi | 92 |
Bugün Toplam | 394 |
Toplam Ziyaret | 849905 |
İrfan Ünver NASRATTİNOĞLU
nasrattioglu@hotmail.com
HAZAR İMPARATORLUĞU VE KIRIM BALTA TİYMEZ MEZARLIĞI
19/03/2024 Cumhurbaşkanlığımızın forsunda yer alan 16 Türk
İmparatorluğundan birisi olan Hazar İmparatorluğu, öteki Türk Devletlerine
nazaran en az bilinen ve hakkında en az yazılar yayımlanan Devlettir. Bugün bu
Devletimizden, insanlığa, özellikle de Hazaryalı gardaşlarımıza kalan maddi çok
az miras vardır, ama manevi mirasın haddi hesabı yapılamaz. Hazar
İmparatorluğu’nda yaşamış olanların, günümüze kadar gelen insanlara Hazaryalı
da deniliyor, ama onlar kendilerini Karay
adıyla tanımlıyorlar. Fakat, Asırlarca onlara egemen olan başka ulusların,
bu insanlarımıza taktıkları isim ise, “Karaim”dir. Karay
soydaşlarımız bugün Kırım, Polonya ve Litvanya gibi ülkelerde gruplar halinde
yaşıyorlar. Kuşkusuz büyük ölçüde asimile oldular, ama kalanların önemli bir
kısmı, soylarının devamı için canla başla çaba harcıyorlar. Ben anılan üç
ülkede de Karay’larla birlikte oldum, bunlardan bazılarını, Türkiye’deki
etkinliklerimize davet ettim. Zaman zaman onlarla ilgili yazılar kaleme alarak
yayımladım, yeri geldikçe de yayımlamaya devam edeceğim. Ancak. Bu yazımda
Kırım’daki “Balta Tiymez (Değmez) Mezarlığı”ndan söz edeceğim. Kadim Balta Tiymez
Mezarlığını, Tarihten Gizlenen Hazarya’daki Karay Mezarlığı olarak
tanımlayanlar da vardır. Bu mezarlık Avrupa’nın En Eski Türk Mezarlığı olma özelliğini taşımaktadır. Bu
mezarlığı kuran ve hüküm sürdüğü dönemde Doğu Avrupa’dan Güney Kafkasya’ya
kadar çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Hazar İmparatorluğudur. Bu mezarlıktaki meşe
ağaçlarının kesilmesi yasak olduğundan Balta-Tiymez adı ile anılmaktadır.
Balta–Tiymez Mezarlığı, Ukrayna’nın güneyinde bulunan Kırım yarımadasının,
Bahçesaray şehrinde, Kırk-Yer bölgesindedir. Hemen üst tarafında, Hazar
İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş bir garnizon olan Çufut (Çift)-Kale
bulunur. Kırım’ın bugünkü tarih itibariyle 2500 yıl öncesinden bir Türk yurdu
olduğunu gösteren deliller taşıdığı için Türklük ve Türk Dünyası için oldukça
önemlidir. Balta-Tiymez Mezarlığı
üzerinde en geniş ve detaylı çalışmayı bir Kırım Karay Türkü olan Tarihçi, Yazar
ve Arkeolog Avraham Ben Şemuel Firkoviç yapmıştır. Bu Karay Türk bilgini aynı
zamanda Türk Birliği’nin Fikir Babası İsmail Bey Gaspıralı’nın yakın
arkadaşıydı. Türk dünyasının ilk ortak dildeki yayını Tercüman Gazetesinde
yazıları yayınlanmıştır. Büyük Din Adamı ve Türkolog, yapmış olduğu arkeolojik
kazıları Avney Zikkaron adlı kitabında yayımlamış ve verdiği bilgilerin
doğruluğu da, mezarlığın tarihi hakkındaki bilgileri de Rusya Kraliyet Bilim
Akademisi tarafından da kabul edilmiştir. Vefatından sonra, Rus siyasi
hayatının bekası açısından son derece tehlikeli keşifler yapmış olan Avraham Ben Şemuel Firkoviç yalancılıkla suçlanmıştır. Bir başka Kırım Karay
Türkü olan araştırmacı Aleksander Kokizov da basında bir hayli yer tutan
tartışmalara son noktayı koyarak, Avraham Ben Şemuel Firkoviç’in verdiği
bilgilerin doğruluğunu teyid etmiştir. İlk önce Haham Avraham Ben Şemuel
Firkoviç tarafından bulunan ve daha sonra değişik bilim adamlarınca yapılan
kazılar ve araştırmalarla mezarlığın eskiliği ortaya çıkarılmıştır. Arami ve İbrani
alfabesi ile yazılı kitabeleri olan mezarların çok eskiliğinin Rusya’nın ve
diğer Rabanik Yahudi’lerin itiraz etmemelerinin asıl nedeni, mezarlığın kime
ait olduğunun kanıtlanmasıdır. Zira bu mezarlarda yatan kişilerin adları
Türkçe’dir. Karaylar XIII. asırdan
önce Türk ve Fars adlarını kullanırlardı. Örneğin Farsça bir ad olan Gulaf,
Goher, Arzu Türk-Tatar adı Bikaçe, Mamuk, Aytolu, Türk adı Biyana, Tohtar, Beklaf
bunlardan sayılır. Bu adlar Kırım Tatar Türkleri arasında yoktur. Ben burada Balta Tiymez
Kabristanı’ndaki aile mezar taşlarına nakşedilen, 12. yüzyıla kadarki kadın
adlarından örnekler sunacağım: Akbike, Ayke, Aytolu, Altınkız, Arzu, Bibüş,
Bikeçe, Biyana, Bikelek, Biçe, Gulef, Devlet, Menevşek, Meneveş, Murat, Saadet,
Sarra-Hatun, Severgelin, Sultan, Tohtar, Emçi. Ve Bazı erkek isimleri
de şöyledir: Alani, Appak, Baba, Babay, Babakay, Baba-şah, Balıkay, Bahşi,
Duvan, İncirci, Kefeli, Mesud, Murza, Parlak, Paşa, Sakizçi, Temirza, Tohtamış,
Ulu Ata, Çaban, Emeldeş, Efendi. Karay Türkleri Balta
Tiymez Kabristanı’ndaki bu mezar taşlarını “üzerinde tahrifat yapılıyor ve Türk
adları yok ediliyor, mezarlığa saygısızlık yapılıyor” diye saklı tutuyorlar.
Avraham Ben Şemuel Firkoviç tarafından bulunan mezarlar ve el yazmaları,
kitaplar ise onun ölümünden sonra Saint Petersburg’da müzeye kaldırılmış ve
adeta saklanmıştır. Şu an bile, Türkolog Avraham Ben Şemuel Firkoviç’in
arşivine özel izinle çok kısıtlı sayıda araştırmacının erişimine izin
verilmektedir. Türkolog Avraham Ben
Şemuel Firkoviç’in Koleksiyonu olarak bilinen bu eserler bilim aleminden ve tüm
insanlardan saklanmaktadır ve bugün dahi bilinmemektedir. Ancak yüksek düzeydeki
Rus Otoritelerinden referansı olan araştırmacılara açıktır. Bazı mezar taşları
da, Sovyetler Birliği döneminde Bahçesaray’da yaptırılan Lenin Meydanı için
kullanılmıştır. Kırım Karayları için
bu mezarlık çok önemlidir. Orada, kendi ailelerinin kökü olarak inandıkları
ağaçlar (terekler) vardır. Her ailenin bir ağacı olduğu gibi bu ağacın kuruması
veya yok edilmesi halinde ailenin soyunun kuruyacağına inanılır. Burası kutsal
bir mekan olduğu için, Kırım’ın dışında, çok uzaklarda yaşadığı ve vefat ettiği
halde, Kırım Karay Türkleri için faydalı iş yapmış olanlar ve Kırım
Karaylarının ileri gelenleri için de adına “Yolcıtaş” dedikleri anıt mezarlar
da vardır. Mezar ziyareti, küçük bir taş parçası kabir üzerine konularak
yapılmaktadır. Mezarlık içerisinde insanlar oldukça saygılı olmalıdır. İçerde
sigara içilmez. Balta – Tiymez Mezarlığı’nda herkes çalışamaz. Ancak ve sadece
Kırım Karayları, Kırım Türkleri ve Türk soylu halklardan cemaatin izin verdiği
kişiler çalışabilirler. Son zamanlarda Rusya
Yahudileri veya İsrail’den geldiği söylenen bilim adamları, Kırım Karaylardan
gizli olarak burada değişik kazılar ve araştırmalar yapmışlardır. Kırım
Karayları bu durumu öğrendiklerinde şiddetle karşı çıkmışlar ve onları
engellemişlerdir. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yorumlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yazarın diğer yazıları | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ROMA'YI KURAN TÜRKLER E T R Ü S K L E R - 29/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ROMA'YI KURAN TÜRKLER E T R Ü S K L E R | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BİLGE KAĞAN - 25/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BİLGE KAĞAN | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
KIRGIZİSTAN MİLLÎ OZANI TOKTOGUL 160. YAŞINDA - 04/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
KIRGIZİSTAN MİLLÎ OZANI TOKTOGUL 160. YAŞINDA | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÖLÜMÜNÜN 500. YILDÖNÜMÜNDE ŞAH İSMAİL HATAYİ - 01/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Ve Türk’ün Türk’ü kırdığı Çaldıran Savaşı) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜRKLERİN EFSANEVİ ATASI DEDE KORKUT - 24/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜRKLERİN EFSANEVİ ATASI DEDE KORKUT | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 50 YAŞINDA - 20/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 50 YAŞINDA | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tebrizli Türk MESUD PEZEŞKİYAN İran Cumhurbaşkanı Seçildi - 17/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tebrizli Türk MESUD PEZEŞKİYAN İran Cumhurbaşkanı Seçildi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÇİNGENELER = ROMANLAR - 13/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÇİNGENELER = ROMANLAR | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
GÖKTÜRKLER – KÖK TÜRKLER - 10/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
GÖKTÜRKLER – KÖK TÜRKLER | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Devamı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||