Hatırlayacaksınızdır; 1990 lı yıllarda, hatta 2000 li yılların sonuna kadar gündemimizde olan bir konu vardı;  Kamu Bankaları olan Ziraat, Halk ve Emlak Bankası'nın görev zararları. Çok yüklü miktarlarda (O dönemki paramızla onlarca katrilyon Lira) görev zararları var diye konuşulur, muhalif kesim tarafından eleştirilse de pek bir şey değişmezdi. 

O dönemde bankada çalıştığımdan detaylıca biliyorum, Devletin parası yoktu, oysa Kamu adına başta maaşlar olmak üzere, ihaleler, kamulaştırmalar vs pek çok ödeme vardı ve tüm yük kamu bankalarına verilmişti. Ziraat Bankası %100 lere varan faizlerle piyasadan para toplar sonra dönüp yarısına zirai kredi kullandırırdı. Halk Bankası Esnaf için, Emlak Bankası da inşaat sektörüne benzer uygulamalar yapardı. Vakıfbank biraz daha özel sektör sistemiyle çalıştığından bu durumu pek yaşamadı.

Elbette, zararına yapılan bu işlerden dolayı her bankada Katrilyon seviyesinde zararlar oluşuyordu, bu zararlar Hazineden alacaklar geçici hesabına işleniyor, orada birikiyordu.

Peki, sınırlı miktarda sermayesi olan bu bankaların oluşan bu zararı nasıl taşıdığını düşünürsünüz? Harika bir çözüm yolu bulunmuştu, her yıl sonu, Hazine yetkilileri ile bu bankaların yetkilileri bir araya geliyor, biriken rakamlara, (her nasıl da tutuyorsa???) tam da zararı kurtarıp kâra geçecek kadar bir faiz uyguluyor, banka da bu faizi gelir gibi gösterip kâra geçiyor, bu arada söz konusu miktar da Hazineden alacaklar hesabına ekleniyordu.

Peki, siyasetçinin kârı nedir bu işte? Elbette oy kaygısı, çeşitli toplum kesimlerine kamu bankaları kesesinden hovardaca harcama imkanı veren bir sistemdi bu. Sonraki yıllarda rakamlar çok büyüyüp Hazine dengesi iyice bozulunca (mecburiyetten) imkan azaldı ama bu defa da devasa boyutta zararlar oluştu.

Herkes mutluydu, Siyasetçi bol keseden dağıtıp oy alıyor, banka yöneticisi bankayı kâra (!) geçirip başarılı(!) oluyor, bir kısım toplum kesimi de bundan maddi rant sağlıyordu. 

Başlık anlaşıldı sanırım, bir açıdan “Görev Zararı” diğer açıdan ise “Zarar Görevi” bu uygulamalar.

Sonra Kemal Derviş ile başlayan ve AK Parti tarafından devam ettirilen süreçte bu borçlar uzun vadeli Hazine kağıtları verilerek adım adım tasfiye edildi ve bu tür işlerin yolu kapatıldı. Tarım kesimine ya da küçük esnafa sübvansiyon verilecekse o yılın bütçesine konularak kaynağı temin edildi, bankalar için çıkartılan 4603 sayılı Yasa ile de bu tür zararların önüne geçildi.

2018 yılına kadar da uygulamaya büyük oranda sadık kalındı.

YENİDEN GÖREV ZARARI/ZARAR GÖREVİ Mİ BAŞLAYACAK?

Kuru kontrol etmek ve faizleri indirmek niyetiyle özellikle Hazinenin Yurt içi ve dışından Döviz ve Altın cinsi borçlanmaları, Merkez Bankasının özellikle Kamu Bankaları ve kısmen özel bankalardan yaptığı, ellerindeki döviz mevduat karşılığı TL verip Döviz almaya dayalı işlemler 60 Milyar Doları çoktan geçti.

Kurdaki her 1 TL artış 60 Milyar TL zarar oluşturma riski barındırıyor, Allah korusun daha yüksek rakamlarda ise 2002 öncesi görev zararlarını mumla arattıracak TL bazlı zararlar oluşabilir.

Dönem varlık sahibi olma ve mevcudu koruma dönemi, tedbirde fayda var.