Geçmişte finansal okur-yazarlığa katkı bakımından; paranın tanımı, finansal piyasaların işlemesi ve bankaların fonksiyonlarından bahseden çeşitli yazılar yazmıştım, takip edenler hatırlar, arzu edenler de gazetemizin sitesinden okuyabilirler.

Genelde gerek firmalar tarafında, gerekse bankalar tarafında algıda problem olduğunu gördüğümden bu defa başlıktaki konuyu paylaşmak istedim. 

20 yılı aşan bankacılık kariyerimde gördüğüm, 6 yıldır da gerek profesyonellik gerekse danışmanlık kariyerimde firmalar tarafında ayrıntılı olarak öğrendiğim bir problem bu; genellikle her iki taraf birbirini doğru konumlandıramıyorlar. 

Sermayenin birikip yaygınlaştığı, nüfusun ve refahın arttığı, banknota dayalı mevcut para ve sermaye sisteminde para tedavül (değişim) ve tasarruf (servet biriktirme) aracıdır. Sürekli ekonomide dolaşır, mal ve hizmetlerin değişiminde hareket halindedir. Benzetmek gerekirse, vücutta damarlarda dolaşan kan gibidir. Sürekli hareket halinde olan paranın üzerindeki yazılı değerden çok daha fazla katkı sağladığını biliriz. “Enflasyon var ama piyasa hareketli” sözünü hatırlayın, ekonomik faaliyetin yoğun olması, enflasyonun bile olumsuz etkilerini azaltır. Tıpkı hareketsiz kanın kısa sürede pıhtılaşması gibi dolaşımı yeterince hızlı olmayan para da ekonomide olumsuz sonuçlara yol açar. Beklentiler bozulunca birden para piyasadan kaybolur (tedavül etmez) ve tüm sanayi, ticaret ve hizmet erbabı şikayet etmeye başlar.

Bu sistemde bankalar vücuttaki kalp gibidir, paranın hareketini sağlar, tasarruf sahiplerinin birikimlerini emanet alırlar ve gerek günlük kullanım için, gerekse finansa ulaşmak isteyen kişi/firmalara belirli kurallara göre, gerekirse teminat alarak fon kullandırımı yaparlar. Günümüz şartlarında gerek faizli/konvansiyonel bankacılıkta, gerekse faizsiz/islamî bankacılıkta sistem yaklaşık böyle işler, işlemek durumundadır.

Firmalar ise faaliyetlerini sürdürebilmek için işletme sermayesi ve geliştirebilmek için yatırım sermayesi ihtiyacı duyarlar, özkaynakları yetersizse ortak alma yoluna gidebilirler ancak pratikte bu pek tercih edilmez, uzun vadeli ve uygun şartlarda kimse kimseye de borç (karz-ı hasen) verecek durumda (ve hatta zihniyette) olmadığına göre hemen hemen tek alternatif banka kalıyor.

Özetlersek; Banka, topladığı parayı, ihtiyaç duyan işletmelere/firmalara aktaran bir mekanizma, pek alternatifi olmayan bir aracıdır. İşletmelere sermaye sağlayarak, geçici süreli de olsa işletmenin/firmanın (sermaye) ortağı olur. Dolayısıyla her ortak gibi işletmenin sağlıklı sıhhatli çalışmasını, emanet verilen paranın zamanında iadesini ister. 

İşletme/firma açısından ise, faaliyetlerin sağlıklı devamı ve/veya büyüme, rekabet edebilme için dış finansman ihtiyacı vardır ve bunun ciddi tek alternatifi bankadır. 

Her ne kadar piyasada bir kısım bankalar bazı firmalara borç ödemeyip paranın üzerine yatan taraf olarak, bir kısım firmalar da bazı bankalara bir çeşit rakip hatta düşman olarak baksa da fiili durum hiç öyle değildir. 

Her iki taraf, iş ilişkisi bakımından bir çeşit kader ortağıdır ve firmanın iyiliği aynı zamanda bankanın da iyiliğidir. Banka da sermaye koyduğundan firmanın ortağı pozisyonundadır.

Her iki taraf birbirini doğru konumlandırırsa başarı daha kolay sağlanır.