Medyada, özellikle de sosyal medyada çok popüler bir söylem var malumunuz. Muhalifler “128 Milyar Dolar nerede?” diye sorup kendilerince hükümeti sıkıştırırken hükümete muvafık (taraftar) olanlar da genelde mahcup ifadelerle savunmaya çalıştılar.

2018 den bu yana yapılan yanlışları yazmaktan ben bıktım, ekonomi yönetimi yenilerini yapmaktan vaz geçmedi. Rasyonel adımlar atmalarını beklerken bakıyorsunuz bazen akla gelmez işler yapılmış. Yapılan hataların tahribatı devam ederken, durumu toparlamak için atılan adımlar başka sıkıntılar yol açmış, cidden tüm toplumda olduğu gibi bende de yorgunluk/bıkkınlık oluştu.

Yazılarımda, ülke olarak cari açık verdiğimizi, ihracatımızın ithalatı karşılamadığını, pandemi sebebiyle turizm ve işçi dövizi girişlerinin azalacağını, ülke olarak her yıl ana para ve faiz maliyeti olarak yurtdışına ödemelerimizin devam ettiğini, pandemi etkisiyle ekonomik yavaşlamanın tahribata yol açacağını, artış hızı azalsa da nüfus artışımız sebebiyle her yıl yüz binlerce insanımıza iş bulmak için yatırımların devam etmesi gerektiğini…. vs vs defalarca yazdım.

Hatalı uygulamalar ve atılan adımların yatırımcıları kaçıracağını, büyümemizi sürdürebilmek için her yıl ilave borçlanma ihtiyacımızın olduğunu da belirttim.

Gelinen noktada, temel para giriş kanalları olan; ihracat gelirleri, turizm ve işçi gelirleri, doğrudan yatırımlar ve sıcak para tabir edilen kısa süreli sermaye yatırımları (Bono/Tahvil ve Borsa) geriledi.

İhracatımız sınırlı artıyor, büyük oranda ara malı ithalatına bağlı olduğundan, her birim ihracat artışı için daha çok ithalat bağımlılığımız var. Pandemi sebebiyle turizm gelirlerimiz ve işçi dövizlerimiz kesildi. Yapılan ekonomi bilimi dışı uygulamalarla yabancı sermaye uzaklaştırıldı, sıcak para girişi bile kesildi.

Yabancıların (ki, yerli olup da parasını dışarıda tutanlar-bıyıklı yabancılar tabir edilir-dahil) Menkul kıymetlerdeki (Hazine Bonosu/Devlet Tahvili) payı %5 in altına indi, Borsada ise tarihi dip seviyelerde, -halka arzlarla büyüklüğü artmış olmasına rağmen- yabancı payında %42 görüldü, normalde %65 lerdeydi.

Yabancılar ülkemize ve firmalarımıza yeni kredi vermekte nazlanıyorlar malum sebeplerden dolayı, üzerine bir de verilen borcun sigortası mesabesindeki CDS lerin %5 leri bulduğu bir ortamda, maliyetlerin artması da yeni para girişini zorlaştırıyor. (Somut olsun, Dolar bazında yıllık %2,5 la bulunan kredi %5 de CDS primi eklenince , %7.5 lara mal oluyor, böyle bir tefeci faizini hiçbir firma/devlet kaldıramaz, kaldıramıyor da zaten)

PARA NEREDE?

Ortalama 30-40 milyar Dolar cari açık, 20-30 milyar Dolar dış borç faiz ödemeleri, turizmden kaybedilen miktarlar da dikkate alınırsa bu sıcağa ne kar ne buz dayanır desek haksız olmayız sanırım. Üzerine bir de akla zarar Dolar kurunu düşürmeye çalışma amaçlı satışlar gelince elbette rezervler buharlaştı. Yapılan bazı hesaplamalar sadece 2020 yılı içinde kur düşürme amaçlı olarak Merkez Bankası ve Kamu Bankaları aracılığıyla 90 milyar Dolara yakın satış yapıldığını gösteriyor. Daha önce yazmıştım, Kamu bankalarının bilançoları da, Hazine (yani patron) tarafından konulan Dolar bazlı borçlanma senetleriyle düzeltildi.

Pandemi dolayısıyla mecburen piyasaya pompalanan TL, satılan Dolarla geri toplandı ve piyasada beklenen etkiyi oluşturmadı. Kırk katır mı, yoksa kırk satır mı gibi bir durum yaşadık.

Ümit ederim sorunun cevabını verebilmişimdir.