Yazılarımda ve konuşmalarımda metafor (Mecaz, örnekleme, eğretileme) kullanmayı severim. Metaforlar, kastettiğiniz şeyi muhataba en doğru şekilde iletmenin önemli bir şeklidir.

Danışmanlık hizmeti verdiğim işadamı dostum, bir soru sordu; “ Ekonomi yönetimine güvenin kaybolduğunu, algının bozulduğunu söylüyorsunuz, bu nedendir ve nasıl düzeltilebilir?”

Şöyle bir cevap verdim kendisine, aşağıda özetlediğim şekilde.

Bir otobüs yolculuğundasınız, memlekete gidiyorsunuz, sevinçlisiniz, heyecanlısınız. Otobüs de konforlu, ikramlar iyi, rahat bir yolculukla sevdiklerinize kavuşacaksınız. Bir taraftan kitabınızı okuyor, bir taraftan kulaklıktan müzik dinliyorsunuz.

Bir süre rahat bir yolculuk yaptıktan sonra, şoförün dikkatinin dağılmaya başladığını, cep telefonuyla ilgilendiğini, hız limitlerine uymadığını, trafikte öncelik vermesi gereken kimseye, ambulanslara, itfaiyelere bile yol vermediğini, yavaşlaması gereken yerlerde aşırı hızlı gidip direksiyonu çok sert çevirdiğini gözlemlediniz.

Üstelik yolda yağmurun başladığını, zeminin kaygan olduğunu, hafif karla karışık yağışla birlikte don hadisesinin başladığını fark ettiniz. Bir taraftan da şoförün başka araçlarla yarıştığını, bazen tehlikeli şekilde sollamalar yapıp herkesi riske attığını gördünüz.

Yolculardan şoförü uyarmaya çalışanlar oluyor ancak şiddetle azarlanıp talepleri dikkate alınmıyor. Çoğunluk homurdansa da bir kısmı şoförün ya da firmanın yakınları olduğundan bu tavrı destekliyor.

O anı düşünün, yolculuk sizin için rahat olabilir mi? Memlekete gitmenin sevincini yaşayabilir misiniz? Kitap okuyabilir, müzik dinleyebilir ya da uyuyabilir misiniz? Endişeyle belki karnınıza ağrılar girer, gerilirsiniz. Bir kısım yolcuların içi dışına çıkar, ortamın da keyfi tamamen kaçar.

Bu anlarda, iş düşünmeye, yatırım planlarınızı gözden geçirip en doğru kararı vermeye ne aklınız ne psikolojiniz izin verir. Üstelik şoför, önceden belirlenmiş rotaya giderken, asla durmayacağını, benzer hareketleri tekrarlayacağını da anons etmiştir.

Hız limitlerini gösteren tabelaların yanından yıldırım gibi geçer, kırmızı ışıklarda durmazken, aklınızdan sadece otobüsü durdurmak ve canınızı kurtarmak geçer.

Taraftarları ve pozisyonu sayesinde, konuşmaktan başka bir şey yapamayacağınızı ve otobüsün durması, şoförün değişmesi için pek az seçeneğiniz olduğunu da gördünüz, çaresizlikle beklemeye geçersiniz.

Güven, böyle kaybedilir. Yabancı yatırımcı, yerli yatırımcı böyle kaybedilir. Bu ülkenin insanlarının milli paralarına güveni böyle yok edilir. Elbette, tersi yapılırsa düzelebilir.

Ekonomi yönetimi, (tahminim) “kurlar çok artacak, ithalat pahalanacak, ihracat artacak, böylece sistemde döviz bolluğu oluşacak, bu da kurları düşürecek, böylece hem düşük faiz, hem de düşük kura ulaşacağız” gibi akla zarar bir yöntemi uyguluyor gibi görünüyor.

Geçen hafta yazdığım gibi, bu yöntem “hastayı öldürerek hastalıktan kurtulmaktır”.