Bir İşadamı dostum “Hükümetin döviz kuru, Faiz oranları vs konularında yaptıkları hakkında ne düşünüyorsun” diye sordu. Cevabım başlıktaki gibi oldu. Hakikaten anlayan beri gelsin, dilimizde daha isabetli karşılıklar da var ama yazmak bir takım yanlış anlaşılmalara vesile olabilir, derdimiz üzüm yemek, bağcı dövmekle işimiz olmaz.

Temelde iddia şu (Hükümete göre) , “Liramız çok değerli kaldı, faizlerimiz de aşırı yüksek, dolayısıyla faizleri aşağıya bastırıp döviz kurunu da uçuşa geçirelim, böylece ithalat pahalansın, ihracatta ucuz kalalım, cari açığımız azalsın hatta fazla verelim, böylece döviz bolluğu oluşsun, fazla döviz piyasaya girince kurlar aşağıya doğru gitsin, sonuçta hem düşük faiz, hem de makul (!) kura ulaşalım.”

İyi de, bu varsayımın neresinden tutsanız elinizde kalıyor, bunları ne yapacağız?

Öncelikle, millî paramızın millî onurumuz olduğuna dair atılan nutukların sesi hâlâ kulaklarımızda. Kıymetli olmasının mânâ ve önemi konusunda bir çok konuşma var kayıtlarda. Ki, doğrudur, millî para o ülkenin onurudur.  Hayırdır, ne oldu, “para dediğin nedir ki, alt tarafı kağıt parçası” aşamasına mı geçtik?

Bizzat Devletimizin kayıtlarına göre (TUIK, TCMB, TIM, vb) ihracatımızın katma değeri düşük, kg başına gelir bir türlü arttırılamıyor, ucuza satıyoruz. Üstelik ihracatımız %60 dan fazla ithalata bağımlı. Yani 100 Dolarlık ihracat artışı için 60 Dolarlık fazladan ithalat yapmak zorundayız. 

Ayrıca, hangi noktadan alırsanız alın, özellikle 2019 dan itibaren Devletin (TUİK) yayınladığı rakamlardan, toptan eşya (ÜFE) fiyatları ile tüketici fiyatları (TÜFE) arasında yıllık 30 puana varan farklar, pandemi nedeniyle karşılıksız basılmak zorunda kalınan paralar ve piyasaya pompalanan KGF destekli krediler dikkate alınırsa, para arzındaki genişlemenin kurlar üzerinde baskı oluşturduğu açıktı, defalarca yazdım.

Dış finansal ilişkilerimiz de doğru yönetilmeyince yabancı kaynak gelişi durdu, hatta uzun süredir tersine döndü, adeta yokluk çektik. Üstelik dünyada bu kadar bol ve ucuz para varken.

Nitekim, paramız hızla değer kaybetti, adını bilmediğimiz ülkelerin para birimleri Dolar çapraz kuru nedeniyle daha değerli oldu.

Üstelik, kuru düşük tutalım, paramızın rekabet gücü artsın da daha çok ihracat yapalım söyleminde bir problem de şudur; Bu yöntemi Çin gibi, Japonya gibi yüksek ve katma değerli üretimi olan, sermaye birikimi yeterli, gerektiğinde dışsal şıklara dayanıklı ülkeler denediler ve başardılar. Bizim yeterli sermaye birikimimiz yok, dönebilmek için her yıl net dış borçlanma ihtiyacımız var (Dış borç ana para ve faiz ödemeleri, enerji/petrol ithalatı vb), ürünlerimizin katma değeri düşük, nasıl olacak şimdi?

Bana göre en önemlisi de şudur, 400 Milyar Doların üzerinde dış borcumuz var, Dolardaki 5 TL lik artış, 2 Trilyon TL (Eski para 2 Kentilyon- 2 Bin kere Katrilyon) üzerinde borcumuzu arttırdı. Biz TL kazanıp TL harcayan, TL biriktiren bir toplumuz, bu dış borç sonuçta hepimizin boynunda, Devletin az (yaklaşık 130 Milyar Dolar) ve firmaların/bankaların çok (yaklaşık 300 Milyar Dolar) olsa da.

Sonuç; Varlık sahibi olanlar fiktif/kaydî olarak zenginleşecek, başta sabit gelirliler olmak üzere orta ve alt gelir grubu hızla fakirleşecek ve uzun yıllar önce yaşadığımız kâbusu yeniden yaşayacağız. Çok ama çok yazık oluyor.