Biz Mutlular Laal Paşayı iki türbe ve camiden ibaret olarak biliriz. O türbede kimlerin yattığını ve  kime ait olduğunu bilmeyiz ve düşünmeyiz. 

         Elime İbrahim Hakkı Konyalının bir kitabı geçti, o sayfa bu sayfa bilgileri karıştırırken bu bilgileri buldum ve kitaptan sizler için yazdım. 

          Mut'ta Laa'l Paşa Caminin sekiz metre kıble tarafındaki mahrutuna (Konikliğine) nazaran gövdesi kısa olan büyük türbe tamamen kesme taşla yapılmıştır. Altı ve mahrut kısmı sekiz köşe olan türbenin dört köşesinde sahanlık halinde dışarıya taşmış parçalar vardır. Kapısı doğuya açılan türbenin içinde taş sandukalı dokuz kabir vardır. Türbenin cenazelik denilen bodrum katı yoktur. Cesetler lahitlere gömülmüştür. Sandukalardan yalnız ikisinde kitabe vardır. Bunlardan bir sandukanın alt, üst, ayak ve hörküç taraflarına bozuk bir nesih ile oyma halinde kitabeler kazılmıştır. Hörküç'ten taşan baş tarafına şu hadis yazılmıştır:

قال البني صلى الله عليه و سلم شفاعتي لاهل الكبائر من امتى

“Benim şefaatim ümmetimden büyük günaâh sahiplerinedir." anlamınadır.

Baş tarafına (Allahım acı ve mağfiret et) anlamına 

( اللاهيم اغفر وارهم) yazılmıştır.

        Hörgücün iki tarafında şu ayetler okunur: 

شهد الله أنه لا اله الا هو الملائكة و اولوالعزم قائمة بالقسط 

لااله الا هو العزيز الحكيم أن الدين عند الله الاسلام

      Taşın sağ tarafına da şunlar oyulmuştur:

اسكنه الله تعالى في محبوبة جنته حادي عشر من شهر ذي القعدة في سنة سته و ستین و سبعمايه  

Bu kitabe ayak tarafında şöyle bitiyor: عثمان بيك ابن حجتی 

        Bu kitabenin Türkçesi : 766 yılı Zilkade ayının 11. günü ölen Hocenti oğlu Osman Beyi Allahi Teala cennetinin göbeğinde iskan etsin" dir.

     Taşın soluna da şu kitabe kazılmıştır: 

 توفي لمرحوم مغفورمحبوب القلوب منعم العلما والفزلا من العب اد ولزاهاد           

Türkçesi: “Abidlerden, zâhidlerden fâzıllara ve bilginlere ihsanlar eden kalplerin sevgilisi merhum ve mağfur vefat etti”dir.

         Burada Abdullah Paşa oğlu büyük alim ve veli Hocenti'nin 766 yılı Zilkade'sinin 11. günü ölen oğlu Osman Bey gömülüdür.

         Şeyh Hocenti حخنتى nin Konya'nın Belviran kazasının Kozviran köyünde bir zaviyesi vardır. Karamanoğlu Mahmud Bey oğlu Halil Bey oğlu Sultan Alâ-ed-din Beyoğlu Sultan Mehmed Bey bu zaviyeye gelir sağlamak için birçok yerler 

vakfetmiştir.

        Ankara Vakıflar Umum Müdürlüğünde (Müvedded Anadolu, hâmis adlı 591 numaralı defterin 113. sayfasında ve 115 sıra numarasındaki bu vakfiye 802 yılı Şevvalinin 12. günü tanzim edilmiştir.

         Karamanoğlu Mehmed Bey bu vakfına Hocenti'nin oğlu Mevlânâ Yakub Halife'yi mütevelli yapmıştır.

      Ve İkinci yazılı sandukanın üstünde ad ve tarih yoktur. Muhtelif yerlerinde şunlar yazılıdır:

واقع الموت           

سنان بك في شعبان شهر

       Burada da bir erkeğin gömülü olduğu anlaşılmaktadır. Türbeye dışarıdan getirilmiş  kavuklu bir mezar baştaşı'nın üstünde şunlar yazılıdır:  

 قال البني سلي الله وملم شفاعتي لاهل ا لكبار من امتي. اللهم نسا لك

بحق محمد وال محمد ان لا تعذب هذا المت. لا اله الا هوالمزيز

الحكيم ين الدين عبدالله الاسلام. شهدالله انه لااله الاهو

و الملسكته و اولوالعزم قاعاً بلقسط

Kitabenin ölüm yılını gösteren ayak taşı yoktur. Sinan Bey'e ait olan bu taşın uzunluğu 1.42, eni ise 0.40 metredir.

Evliya Çelebi Mut'taki cami, türbeleri ve hamamı ve kaleyi görmüştür. Bu türbeler hakkında şunları söyler: “Câmiin önünde iki sivri kargir yüce kubbe vardır. Başka hayrat ve bu cami sahibi bu kubbelerden birisinde gömülüdür. Karamanoğullar bu kubbelerde medfundurlar.

Balkason'daki Karaman türbesindeki gibi bu türbelerde gömülü olan Karamanoğulları'nın mezar taşlarında ve sandukalarında adlarını ve ölüm yıllarını gösteren kitabeler yoktur. Nurüh Sofu'nun Türbesindeki mezarlarda da yoktur. Burada Karamanoğulları'ndan kimlerin gömülü olduklarını tespit edilemedi. 

Câmiin, şimdi yok olan medresenin ve hamamın banisi Laa'l Paşa'dır.

Bu türbe ve ikinci küçük türbe Karamanoğulları devri türbe mimarisinin tipik yadigarlarıdır.

Hocenti'nin Göksu üstünde köprüsü ve Alahan civarında bir zaviyesi adını taşıyan bir köyü daha vardır. 

Hocenti Köyünde de kubbeli bir türbe vardır. Burada kimin medfun olduğunu tespit edemedik. Bu türbeye de Hocenti türbesi diyorlar. 

KAYNAKLAR :

1- Mehlika Arel "Türbenin altında mezar odası vardır. Ayrı bir giriş kapısı bulunmayan mahzenin derinliği  85 cm.dir." diyorlar Türbenin altında oda yoktur. Oda olmayınca tabii kapı da olmaz. Türbenin içine kabirler 

kazılarak harçla lahitler yapılmış ve üstleri taş kapaklarla örtülmüştür. O kadar. Kapak aralarından bunlar 

açıkça görülüyor. (İçel Tarihi) adlı eserin ikinci cildinin 157. sayfasında bu türbeler ve kitabeler 

hakkındaki yazılar yanlıştır.

2- Bunu موسى gibi okuyanlar vardır: Kısmen kırılan bu kelimeyi biz böyle okuduk, 

Mehlika Arel hanım Neşri Atlay'ın okuyuşuna göre kitabedeki 766 tarihini 726 gibi yanlış yazmıştır.

3-Nureddin Bey, Nuruh Sofu ya da Nur Sufi, Karamanoğulları Beyliğinin kurucusu Karaman Bey'in babasıdır 

4- Mutun Derinçay mahallesinin eski adı Hocantı’dır, Mut tarafından gelirken köye girmeden önceki türbedir.