Doğan Atlay’ın Kaleminden

Mart 1920 olduğu halde, Silifke'de halâ Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmamıştı. Bu iş için birkaç defa Silifke'ye gidip gelen havali kumandanı Binbaşı Emin (Mengenli) Bey Silifke ileri gelenleri ile görüşerek cemiyetin kurulmasındaki faydaları anlatmış ise de onlar ancak gizli olarak kurabileceklerini, açıktan açığa cemiyet kurmakta Silifke için büyük sakınca olduğunda ısrar etmişlerdi. Binbaşı Emin Bey, Bu arada Silifkelilerin pek çoğu ile temas ederek milli harekata katılmak için onlardaki coşkun isteğe şahit olmuştu. Silifke halkı çoğunluğunun isteğine uyarak Mut Kuva-yı Milliyesi tarafından Silifke'nin işgaline karar verilmişti. Mut'a dönüşünde bu kararını cemiyete teklif etti. Kabul edilerek hazırlığa başlandı. 

Mut'taki milli kuvvetlerden yüz atlı seçilerek Çukurbağlı yedek teğmen Abdullah Dabak komutasında Silifke'ye yollandı. (Bu yüz atlıdan tespit edebildiklerimiz:

Meydan mahallesinden: Müftü Nadir Bey (Mutluay)

“ “ : Hüseyin Efendi (Öner)    

“ “ :  Deli kadı Tahsin Efendi

“ “ : Kocakulak Mehmet Hoca (Kocaalp)

“ “ :  Yakup Bey (İncel)

“ “ :   Ali Efendi (Çelebi)

Kale     Mahallesi: Hacı usta Ali Efendi (Demir)

    “ “ : Hacı Ahmet Efendi (Yurdagülen)

    “ “ :  Uzun Ali Efendi (Paylı)

    “ “ :  Kadının Hacı (Elmalı)

    “ “ :  Müftüzade Hüseyin Efendi (Nemutlu)

    “ “ :  Dr. Hamdi Bey

    “ “ :  İzmirli Ahmet Efendi (İzmir)

    “ “ :  Rıza Bey (Keskin)

Kale Mahallesi  :  Reji Me. İsmail Efendi (Kılınç)

    “          “      :  Mehmet usta (Bakır)

    “          “      :  İsmail Efendi (Susam)

    “          “      :  Küçük Ahmet  (Küçük)

    “          “      :  Hafız Efendi  (Çelik)

    “          “      :  Arap Reşit

    “          “      :  Osman Efendi (Oral)

    “          “      :  Helvacı Hasan usta (Karaağaç) 

Çukur    Köyü   :  Mirza Bey

   “ “ :  Mirza Bey oğlu Kadir (Kurtsuyu)   

Eleksi “ :  Hasan Hoca

Karadiken “ :  Süleyman kâhya oğlu Hüseyin hoca

Elbeyli      “ :  Hacı Süleyman oğlu Mustafa Kâhya

Çukurbağ  “ :  Abdullah Efendi (Dabak)

Fakırca     “ :  Durmuş Kâhya

Köselerli   “ :  Hacı Halil oğlu Hacı Mehmet

     “ “ :  Tömek Halil Hoca

     “ “ :   Küçük Enes

Kıravga “ :   Yahya Bey (Yıldız)

     “         “ :   Ahmet Bey (Aslan)

Suçatı      “ :   Mehmet Köse

Kırkyalan  “ :   Köse Mehmet

Kırkyalan Köyü :   Çil Mehmet

     “         “ :   Koca onbaşı

Beci         “ :   Mustafa Efendi (Taş)

Genceli     “ :   Ali Kâhya oğlu. Ali  Efendi (Genç)

     “         “ :   Osman Kâhyanın Ali

     “         “ :   Mustafa Çavış

Kürkçü     “ :   Kocaoğlan Mehmet

Kışla        “ :   Şaban Kâhya

Çortak     “ :   Beygazi Hoca

Hocantı    “ :   Ali Efendi (Tekin)

     “ “ :   Sıhhiye Hacı (Yusuf Akay)

Malhoca  “ :   Süleyman Kâhya

Yapıntı     “ :   Kara küçük Mehmet

     “    “ :   Kazım Efendi (Evrendilek)

     “        “ :   Molla Hasan

Hacıahmetli köyü  : Eğri Kâhya

      “      “  : Topçu Kâhya

      “              “  :  Abdullah Hoca

Palantepe          “  :  Hacı Hıdır (Aydın)

Davul, keman, kırnata eşliğinde coşkuyla hazırlanan kafile 5 Mart 1920 günü sürekli yağan yağmura rağmen yola çıktı. O gün Kışla köyünde konakladılar. İkinci gün Silifke'nin Keben köyünde konaklandı. Üçüncü gün her hangi bir muhalefet ihtimaline karşı askeri emniyet ve tertip ile öğleye doğru Silifke'ye girilmiş ise de, hiç te kötü bir durum görülmemiş, bilakis büyük tezahürat ve sevinçle karşılanmışlardı. 

Muhtelif kollardan muntazam kıtalar halinde gelen milli kuvvetler Silifke hükümet konağı doğusundaki meydanda toplandı. (Şimdi kaymakam evinin bulunduğu meydan) Derhal yüzlerce Silifkeli büyük heyecan ve sevinçle gelip milli kuvvetleri coşkun coşkun alkışlamaya başlamışlardı. (Ben de orada idim). 

Mut müdafaa-i hukuk azasından Deli Kadı denen Tahsin efendi atından atladı, mavzerini elinde sallayarak milli harekatın lehinde bağıra bağıra bir nutka başladı, sürükleyici bir ifadeye malik, ateşli bir hatip, büyük bir vatanperver olan Kadı Tahsin Efendi o günkü milli davayı uzun uzadıya anlattıktan sonra İstanbul hükümetinin korkaklığından ve onu Türk milletinin tanımayacağından bu gün ise milli kuvvetlerin Silifke'yi resmen işgal ettiğinden ve Silifkelilerin de milli kuvvetlere katılmasının farz olduğundan bahsederek bütün gönülleri ateşe veriyordu. Neticede Silifke işgal edilmiş, Mustafa Kemal Paşa'ya bildirilmişti. (7 Mart 1920) Silifkeliler aylardan beri bu günü bekliyorlardı. 

Bu iş bittikten sonra milli kuvvetler karargahı kuruldu. Şehrin emniyeti için devriyeler çıkarıldı, Mersin yoluna gözcüler ve asker gönderildi. Silifke Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulduğu halka ilan edildi. Halk da akın akın müsabaka edercesine müdafaa-i hukuka yazıldılar. 

İkinci gece mili kuvvetler yararına yapılan müsamerede iki bin lira toplandı. Bu hareket Silifkelilerin milli davaya olan bağlılıklarının ufak bir örneğidir. Bundan sonra Silifke çocukları Mersin ve Tarsus cephelerinde değerli hizmetler görme fırsatını hiçbir zaman kaçırmamışlardır.  

Bu arada havali kumandanlığı merkezi, görülen lüzum üzerine Silifke'ye kaldırıldığından, binbaşı Emin Bey maiyeti ile birlikte Mut'tan Silifke'ye taşınmıştır. 

Milli kuvvetlerin muntazam kıtalar haline sokulması, kadrosunun tespiti, düzgün bir bütçe ile idaresi lazım geldiğinden, Mut Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 2 Nisan 1920 tarihinde Silifke'de havali komutanı riyasetinde yapılacak Kuva-yı Milliye bütçe komisyonuna çağırılmış olduğundan Mut Kuva-yi Milliyesini temsil etmek üzere Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ikinci reisi Müftü Nadir Bey ile azadan Ali Haydar (Arıkan) gönderilmişlerdir. (3 Nisan 1920) 

Bu toplantıda Mut kazasına ayrılan para iki bin beş yüz doksan lira olup derhal kaza köylerine salması yapılmış, tahsil edilerek merkeze yollanmıştır. Ağustos 1920   

Mutlular, casusluğu önlemek ve muhtelif sabotajlara engel olmak için de uyanık davranmışlar ve kazaya gelip giden yabancıların hüviyet ve maksatlarını inceleyerek beğenmediklerini ya tevkif veya kaza sınırları dışına çıkartmışlardır. (2 Şubat 1920)

Müdafaa-i Hukuk teşkilatının vilayet ve kaza idarecilerine devredilmesi dolayısıyla Mut Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti de kaymakam Mehmet Ali Bey riyasetinde yeniden kurulmuş ve yine milli vazifesini görmeye devam etmiştir.  (23 Haziran 1920)