2015 yılında düzenli olarak yazmaya başladığım ve adı gibi “Diğerkâm” olmaya çalıştığım gazetemizde her zaman samimiyetle düşüncelerimi ifade etmeye gayret ettim. Doğru bildiğimi ve gördüklerimi doğru şekilde yazma gayretinde oldum.

Sıkıntının arttığı ve daha da artacağı bir döneme geldik. Kışın erken geleceği, ekonomik krizin tahribatının derinden hissedileceği bir dönem başlıyor.

Bu çerçevede, görebildiğim kadarıyla bireysel olarak neler yaparsak az zarar görebileceğimize dair görüşlerimi paylaşmak istedim. Elbette başka konular da var ama etkili olması bakımından sınırladım.

Genel ticaret ve banka/finans/kredi konularında;

Daha önce yazmıştım, irrasyonel ekonomi politikaları sebebiyle oluşan olağanüstü şartlar nedeniyle Eylül ayı civarında aşırı durgunluk ve ekonomik anlamda bir çöl havası bekliyorum, özellikle nakit yönetimi çok önemli hale geliyor.

Teminat bulamayan firmalar, kolayca kredi alabilsin diye (bence de isabetli olmuştur) çıkartılan Kredi Garanti Fonu (KGF) teminat limiti %100 arttırılarak 1 Milyar TL seviyesine ulaştı. Kamu bankaları da hareketlenmeye başladı, yaklaşan kışın etkisini azaltmak, seçime avantajlı girebilmek adına KGF de kullanılarak mümkün olduğunca kredi verilmeye çalışılacak, imkânı olan firmaların faydalanmasını öneririm.

Aylar önce, kredi faizlerinin %40'ları bulacağını iddia etmiştim, yaklaşık bir aydır o seviyelere geldik, kış aylarında %60-70'lere ulaşacağını tahmin ediyorum. Vadenin kısalarak bir yıl ve altına inmesi de ayrı bir problem. An itibariyle özellikle Kamu bankalarından verilecek tüm kredileri kullanmaya bakın derim.

Gerek yaşanacak nakit darlığı gerekse de %150 enflasyonun olduğu ortamda neredeyse üçte bir oranda maliyetlerle kredi kullanmak akıllıca olacaktır. Çok sayıda iş fırsatı ortaya çıkabilecektir.

Konut/gayrimenkul piyasası hakkında;

Fiyat seviyesi olarak, 2018 den bu yana bastırılan (ayarlanan) enflasyon ve döviz kurlarının artışı (Liramızın değer kaybı) oranının da üzerinde artışlar yaşandı, bazı bölge ve türlerde bir miktar köpük (aşırı artış) oluştu. Köpüğün sebebinin ise nispeten düşük enflasyonlu dönemden yüksek enflasyonlu döneme geçişteki belirsizliklerin getirdiği hatalı fiyatlama davranışları olduğu kanaatindeyim.

Ortalama seviyedeki artışın ise aşırı olmadığını düşünüyorum, aşırı baskı altında bırakılan bir yay gibi, ok gibi fırlayarak kısa sürede aradaki farkı kapatmıştır. Aylık enflasyonun %5 ve üzerinde devam edeceği dikkate alınırsa, fazla gibi görülen artışlardaki boşluğun, enflasyonca hızla doldurulduğunu göreceğiz.

Fiyatların ve faizlerin yükselmesi, gayrimenkul talep eden sermaye sahiplerinin bu konuya ayırdıkları finansmanın azalması, önümüzdeki seçime kadar olan belirsizliklerin devam etmesi gibi sebeplerle gayrimenkul piyasası durgunlaşmış, satışların azalmaya devam etmesini bekliyorum.

Özel sebeplerden acilen mülkünü satmak zorunda kalanlar hariç ortalama fiyat seviyesinin geriye gelme ihtimali -maalesef- yok. Bir süreliğine yerinde sayacağı dikkate alınırsa, makul yatırımlar yapmak ya da ticaretin gereği olarak sermayeye eklemek üzere mülk satılabileceğini söyleyebilirim.

Tarımsal Üretim hakkında;

Tarımsal girdi fiyatlarının artışlarında bir durgunluk oluştu. Mahsullerin fiyat seviyeleri de maliyetleri kurtaracak seviyede. Önümüzdeki yıl da tarımın stratejik sektör özelliği aynen korunacaktır diye düşünüyorum. Global çapta kıtlık senaryosu sahnelenmeye çalıştığından balkonunuzdaki saksı dahil mümkün olan her yere ekim/dikim yapın derim.

Sabit gelirliler açısından;

Verilen artışlara rağmen yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı nedeniyle satın alma gücü kaybolan ve alt gelir grubuna düşen memur, işçi, emekli için zor zamanlar. Hükümetin yaptığı hazırlıklar, seçim atmosferinde yılbaşında %50 ve üzerinde ciddi ücret artışları verileceğini gösteriyor. O zamana kadar bütçenizi kuruş kuruş hesaplamanızı ve ihtiyaç/lüks listenizi güncellemenizi öneririm.

Mevcut ekonomik tahribat o kadar şiddetli ki mevcut Hükümet devam etse ya da yerine yenisi gelse de aşırı bir kemer sıkma döneminin gelmekte olduğunu unutmayın.