Ekonomi üzerine son yazımı “Nakit paranın yeniden kral olduğu günlere geldik” şeklinde bitirmiştim. Özellikle geçmişte ekonomik daralma/buhran (resesyon) yaşadığımız zamanları hatırlayanlar olacaktır, genel fiyatların yükselmesi (enflasyon), paramızın değer kaybetmesi (devalüasyon), yoksullaşma süreci sonucunda ortalama iki yıl kadar süren sıkıntılı zamanlardı.

Geçen yıllardaki yazılarımda uygulanan ekonomi politikalarının Türk parasının değerini düşüreceğini, enflasyon ve hayat pahalılığı yaşanacağını, döviz kurlarının tutulamayacağını, Merkez Bankasının hatalı duruşu sebebiyle faizlerin yükseleceği ve banka sisteminin (klasik/katılım) kredi vermekten kaçacağını defalarca yazdım.

Seçim öncesi piyasaya çeşitli yöntemlerle sürülen, -karşılıksız basılan- para şiddetli enflasyon olarak döndü, dönmeye de devam ediyor.

Geçen yıl 2023 yılından ümidimi kestiğimi, 2024 yılı yaz aylarına kadar da toparlanma olmayacağını yazdım. Mehmet Şimşek beyin gelmesi bir ümit doğurdu ancak ona da verilen iznin “yerel seçimlere kadar idare et, ondan sonra Allah Kerim” şeklinde olduğu görüldü. Maalesef 2025 yılında bile bu bakışla toparlamak zor.

An itibariyle yerel seçimlere kadar sallan yuvarlan gideceğimiz anlaşılıyor. Para basılmaya ve enflasyon yaratılmaya devam edilecek, bir takım kaynaklardan elde edilen dövizlerle Dolar kuru sabit tutulmaya çalışılacak, yılbaşında çalışanlara okkalı bir zam daha yapılarak yerel seçimlerde başarı sağlanmaya çalışılacak.

2018-2019 döneminde “barda içkisini yudumlayıp purosunu içerken, yaptıkları oyunlarla Türk Lirasını perişan eden ve Dolar kurunu zıplatan karanlık güçler” diye suçladıkları Londra para Takas (SWAP) piyasasını tekrar aktif etmeye çalışıyorlar. Daha önce yazmıştım, batmakta olan bir kısım firmaların “denize düşen, yılana sarılır” atasözünü ispatlayan tavırlarını gösteriyorlar.

Bankacılık sisteminde döviz ve dövize endeksli (KKM, Altın vb) hesaplar toplam hesapların %70 seviyesinde, insan üzülüyor tabii ki, milli paramızın devre dışında kalıp üçte iki başkalarının parasıyla iş yapmayı ama maalesef elimizden pek bir şey gelmiyor.

Londra'nın kapalı olması sebebiyle Merkez Bankası epeydir bankalarla SWAP işlemleri yapmakta ancak vade 1-3 ay arasında, hiçbir banka buna güvenip de kredi musluklarını açamaz. Zaten TL mevduat ortalama vade de benzer durumda.

Londra Takas (SWAP) piyasasının açılması ve güvenli şekilde işlemesi halinde, Türk Bankacılık sistemi eldeki Dövizli pozisyonlarını Avrupa'nın bankalarıyla SWAP işlemleri yaparak vade ve faiz riskini azaltırlarsa, kredi piyasası bir miktar açılabilir.

Bankalar, makro politikanın bu halleri sebebiyle yine kredi vermekten kaçınıyorlar, az miktarda verilen kredi de vadesi kısa, faizler yıllık %50-60'larda. Geçmişte “Enflasyon fırtınası” yazıma bir göz atmanızı öneririm.

STAGFLASYON

Şimdi, yepyeni bir döneme geliyoruz. Durgunluk hatta küçülme içinde aşırı fiyat artışları diye tanımlanabilen “Stagflasyon” dönemi başladı. İlk işaretler ortada, kredi büyümesi durdu, cari açık azaldı, perakende satışlar düşüş eğiliminde ve ortalama vatandaş feryat figan etmekte.

Geçmiş tecrübeler, son 30-35 yılda Ülkemizin 1988-1990-1991-1994-1998-2001-2008 ve 2018 de küçülme, durgunluk (resesyon) yaşadığını ve ortalama 2 yılda çıkabildiğini gösteriyor. Ancak, yukarıda belirttiğim gibi, hem fiyat artışı olup hem de küçüleceğimiz zorlu bir döneme giriyoruz.

Maalesef, özellikle sermayesi zayıf ve nakit yönetimini iyi yapamayan firmalar, çoğunlukla da küçük esnaf ve tüccarın kepenk kapatma riski var. Bu, aynı zamanda işsizlik ve sonucunda ciddi sosyal problemler demek.

Uzun lafın kısası, yoksul, fakir ve hatta orta direk için tam anlamıyla “kırk katır mı, kırk satır mı?” dönemine geldik.

Merkez Bankası kısmen düzeltse de enflasyon-faiz kompozisyonunda duruşunu hâlâ doğru noktaya getirmedi malum sebeplerle. Kuru zaptetmek için “dolar” yakmaya, hatta altın rezervlerini satmaya devam ediyorlar.

TAHMİN VE BEKLENTİLERİM

Dolar kurunda 27-29 TL beklentimi, yıl sonu için 30-33 TL bandına revize ettim. Gram Altın Ons fiyatı, Amerikan Merkez Bankasının (FED) faiz artışlarını durdurması sebebiyle artacaktır, kurdan kaynaklı TL fiyatı daha da fazla artacaktır. TL faizleri de baskı altında, dolayısıyla geriye sadece Borsa kalmakta-o da çok dikkatli seçim yapıp profesyonellerden destek almak şartıyla- ve Kur Korumalı Mevduat kalıyor. Tüm saydığım yatırım ihtimallerinin “gerçek yaşanan/hissedilen” enflasyon karşısında paranızı koruyabilmesi de zor görünüyor. (İlgili Yasal düzenlemeler dolayısıyla, yazdıklarım şahsi görüşlerim ve piyasa okumalarım olup yatırım tavsiyesi değildir.)