Süreçte ülkelerindeki artan enflasyonla birlikte yaşanan sıkıntıları gidermek için önce parasal genişleme durduruldu ve arkasından hızlıca faiz artışı yaparak piyasadan sürekli para çekti. Böylece FED referans faizi ve ABD devlet tahvilleri 15 yılın zirvesi olan %5 seviyelerini aştı. ABD faiz artışıyla birlikte tüm dünyadan Dolar likiditesi ABD'ye dönmeye başladı ve ciddi bir finansal darlık oluştu. Ülkemiz gibi sermaye açığı olan ülkeler için parasal bir kıtlık/kuraklık oluştu denebilir.

FED yanı sıra Avrupa Merkez Bankası (ECB9 ve pek çok ülkenin Merkez Bankaları enflasyona karşı referans faizlerini arttırdılar, finansa erişim tüm ülkelerde zorlaştı.

Pandemi döneminde yaşanan çeşitli aksaklıklar sebebiyle lojistik maliyeti arttı, hammadde, enerji, gıda  ve emtia fiyatlarında tarihi zirveler görüldü. 

Uluslararası finans piyasalarında yaşanan volatiliteyi gösteren VIX (volatilite/endişe endeksi) yüksek risk görülen 20 değerinin üzerine çıktı.

Uluslararası finans çevrelerinde verilen borçların bir çeşit sigortası olarak görülen ve borç verilirken faiz dışında borçlunun ödemek zorunda olduğu CDS (Credit Default SWAP) primlerimiz bir ara %7 leri aştı, emsal ülkeler %2-3 gibi oranlarla borçlanırken ülkemiz Dolar bazında %10-11 lere varan oranlarla-adeta tefeci faizi- borçlanmak zorunda kaldı. An itibariyle %5 in altına inmiş olsa da emsal ülkelerden hâlâ çok yüksektir. 

Ülkelerin borç ödeme kapasitelerini ve risklerini gösteren Uluslararası derecelendirme (Rating) kuruluşları (S&P, Fitch, Moody's) nezdinde, aşırı riskli ve yatırım yapılamaz notumuz mevcuttur.

Bölgemizde yaşanan savaşlar (Rusya-Ukrayna, Azerbaycan-Ermenistan, Suriye iç savaşı) ,siyasi istikrarsızlıklar (Eski Sovyet Cumhuriyetleri, Irak, Lübnan vb), uzun süredir devam eden  İran'a yönelik ambargolara Rusya'ya yönelik ambargoların da eklenmesi başlıca olumsuzluklardır. 

En büyük ihracat yaptığımız bölge olan Avrupa Birliği'nin yaşadıkları ekonomik problemler ve nispî yüksek enflasyon oranlarının etkisiyle büyüme oranları düşmüş ve ithalatları azalmaktadır. Bu durum Ülkemizin ihracat miktarını azalttığından cari açımızın büyümesine yol açmaktadır.

Ülkemizin ağırlıklı ithalatı Dolar cinsinden, ihracatı ise Euro cinsinden gerçekleşmektedir. Bu sebeple Euro/Dolar paritesinde Euro aleyhine gelişmelerin olması da çapraz kur üzerinden gelirlerimizi baskılayıcı etkiye sahiptir.

 

(Devamı Gelecek Sayıda)