Selçuklu, Osmanlı, saltanat, hilafet falan derken, Dünyanın egemen güçleri, mal bulmuş mağribi gibi çullandılar, ülkemizin üzerine!...Büyük Osmanlı İmparatorluğu’nun tefessüh etmiş yönetimi, adeta ”aman bana dokunmayın da ne yaparsanız yapın” dercesine tüm kalelerimizin kapı anahtarlarını Türk düşmanlarına teslim etmişti.

            Fakat, Ülkeyi Türk Yurdu eden bir büyük Millet vardı…Bu Millet, asker milletti ve Asker Milletin, arkasında ve başında komutanlar vardı, Mustafa Kemal Paşa vardı…

            Bir de Vatan ve millet için şehadeti göze alan kadın, erkek, çocuk kalabalıkları vardı. Bunlar fedailerdi. Erkek fedailer hakkında çok yazıldı, çizildi, filme alındı…Ama kahraman kadınlarımız da vardı. Bunlarla ilgili olarak da aynı şeyler yapıldı ama, yurttaşlarımız bu kahramanlarımızı pek tanımıyorlar…

            Ağustos Zaferler Ayı’dır. Pek çok savaş bu ay içinde yapılmış ve kazanılmıştır. Örneğin Anadolu kapılarının Milletimize açıldığı Malazgirt Savaşı, Milli Mücadeledeki 26-30 Ağustos arasındaki zaferler Ağustosta gerçekleştirilmişti.

            Ben içinde bulunduğumuz yılın başından itibaren kahraman Türk kadınlarını araştırıyor, onlar hakkındaki bilgileri saptayıp, kayda alıyor ve Kocatepe gazetemizde yayınlıyorum. Örneğin Nene Hatun, Kara Fatma, Halide Edip Adıvar, Nezahat Onbaşı ile birlikte, Türk Dünyasının bazı ünlü kadın kahramanları, örneğin Tomris, Kurmancan Datka ve Saltuklu Mama Hatun hakkındaki saptamalarımı içeren yazılarım, bu yıl içinde Kocatepe’de yayımlandı.

            Bu günden başlayarak birkaç gün süreyle yaşam öyküleri yayımlanacak olan Kahraman Kadınlarımız şunlardır: Gördesli Makbule, Şerife Bacı, Halime Çavuş, Sakine Baturay, Hafız Selman İzbeli, Fatma Bacı, Meryem Atmaca, Çete Ayşe Efe ve Onbaşı Rahmiye…

MAKBULE  EFE

            Manisa ilimizin Gördes Kasabasının Akkoca Köyünde 1902 yılında, Ali Ustalar sülalesinden Abdullah Efendi ve Zeliha hanımın kızı olarak dünyaya gelen  Makbule Hanım, 12 yaşında iken babasını kaybetmiş, ağabeyinin koruması altında büyümüş, Usturumcalı Halil Efe ile evlendirilmiştir. Kocası ile birlikte o da Demirci, Gördes. Simav, Bigadiç ve Sındırgı dağlarındaki etkinlikleriyle, ona da Makbule Efe denilmiştir.

            Makbule Hanım, Yunan ordusunun 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’i işgal edip ardından da Batı Anadolu’yu işgal etmeye başlaması üzerine, 7 Kasım 1921 tarihinde, daha on dokuz yaşında ve daha bir yıllık evliyken eşi Halil Efe ile birlikte Kuvayı Milliye emrinde çete savaşlarına katıldı. Ordu, Demirci’ye çekilmek zorunda kalınca, Halil Efe’nin önerisini kabul eden birlik komutanı Ethem Bey’in onayıyla kocasının yönettiği gerilla grubuna katılarak Yu¬nan kuvvetleriyle savaştı. 1921 yılında kocası Usturumcalı Halil Efe ile iki kez birlikte pusuya düşürülmüş; fakat hiçbir zaman dayanma gücünü yitirmemiş, telaş göstermemişti.

            Manisa’nın da işgali üzerine Makbule Hanım'ın yaşadığı Gördes'te Kuva-yı Milliye teşkilatı kuruldu. Oluşturulan millî birliğin yanı sıra Gördes ve çevresinde Sarı Mehmet Efe, Halil Efe, Saçlı Efe, Parti Pehlivan ve Ali Bey çeteleri oluştu. Makbule Hanım da eşiyle birlikte Parti Pehlivan çetesine katıldı. Çeteler, bir süre sonra tek efe teşkilatı olarak birleşti.

            Gördesli Makbule Hanım, o yörede Yunan kuvvetleriyle yapılan tüm çatışmalarda yer almıştı. Yunanlılar Sakarya Savaşı’nı kaybederek Afyonkarahisar mevzilerine çekildiğinde, Halil Efe’nin Gördes-Sındırgı-Akhisar bölgesinde faaliyet gösteren çetesinin saldırıları ile karşılaşıyorlardı.

            Makbule Hanım, çete elemanlarının çoğundan iyi ata biner, tehlike anında en önce silahı eline almış görülürdü. Dağ hayatının sıkıntı, zorluk ve tehlikelerine ve bütün ısrarlarına karşın asla kocasından ayrılmayan Makbule Hanım, bir baskınında geri çekilen silah arkadaşlarına cesaret vermek için 17 Mart 1922 tarihinde hızla öne atıldı. Akhisar-Sungurlu sınırı üzerinde bulunan Kocayayla’da elinde silah düşmanla en ön safta savaşırken başından vurularak şehit edildi. Şehit düştüğünde henüz 21 yaşındaydı. 

            O günleri yaşamış olan bir Gördesli şöyle demişti:

“21 yaşında olan genç Gördes kızının gür ve kumral saçları başın¬dan ileri yere uzanmış, zalim düşman kurşununun akıttığı beyni bu uzun saçlar üzerine bir nur gibi akmış, hayata doymak değil, hayatin zevkini henüz tatmaya başlamış ve görmüş, gözleri yarı açık, süzgün ve ağlar bir vaziyette idi…”

            Genelkurmay kayıtları ise kısaca şöyle idi:

            “Şehit Halil Efe'nin ailesi Makbule Hanım, zevci gibi, birkaç müsademeye girmiş ve Kocayayla muharebesinde ihraz-ı rütbe-i şahadet eylemiştir.”  

        Gördesli Makbule'nin hatırası Gördes ilçesinde şehrin merkezindeki Şehit Makbule Hanım Meydanı'nda, ilçedeki Şehit Makbule Hanım İlköğretim Okulunda, Sındırgı’da bir lisede, Demirci’de Kaymakamlık binası önündeki heykelde, Manisa’daki parkta yaşatılmaktadır.

Makbule Efe’nin kocası Halil Efe de Makbule'den iki ay sonra 17 Mayıs 1922 tarihinde Selendi’deki bir çarpışmada şehit olmuştur. Gördesli Makbule’nin, Gördes belediye alanında Halil Efe ile birlikte heykeli bulunmaktadır.

            Makbule Hanım'ın Kocayayla'da defnedildiği yer, düşmanların eline geçmemesi için gizli tutulmuş; 2000 yılında başlatılan çalışma sonucu Kocayayla'dan 4 km. uzaklıktaki Harlak Deresinin Dereçatı mevkiinde olduğu saptanmıştır.

Gördesli Makbule Efe'nin mezar yeri ve çevresi Cumhuriyetin 90. yıldönümünde düzenlendi, mezar taşı ve küçük bir anıt yaptırıldı. Gördesli Makbule, Gördes'in düşman işgalinden kurtuluşunun yıl dönümlerinde ve 17 Mart vefat tarihinde mezarı başında düzenlenen çeşitli etkinliklerle anılmaktadır.

***

            Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Kaymakam İbrahim Ethem Bey, hatıratında, ömrünün baharında vatan için şehit düşen yiğit kadını şu sözlerle anlattı:

"Kendisi siyah pantolon, ceket ve uzun bir manto giyer, ayağında daima çizme ve başında da siyah başlık ve daima örtülü olup, yalnız gözleri meydanda bulunurdu. Kısa bir Japon filintası taşır ve düşmandan itinam olunmuş güzel bir doru ata biner ve daima müfrezenin dümdarı olarak kalırdı... Uzaktan gelen bir kurşun Makbule'yi şehit etti... Defnederken bütün etraf çocuk gibi ağlıyordu. Nasıl ağlanmaz ki 22 yaşından da genç kızımın gür ve kumral saçları başından ileriye uzanmış, zalim düşman kurşununun akıttığı beyni, bu uzun saçlar üzerine bir nur gibi akmış, hayata doymak değil, hayatın zevkini henüz yeni tatmaya başlamış ve görmüş, gözleri yarı açık, süzgün ve ağlar bir vaziyette... Bu ilahi manzara, bu levha-i hazin ve matem karşısında ağlamamak mümkün mü? Evvela Türklük, Türk kadınlığı, saniyen Gördes, salisen ailesi, Makbule Hanım'la ne kadar iftihar etse azdır. Öyle ümit ediyorum ki şu kadının namı, hatıra-i millette unutulmaz."

            "Gördes Kızı", "Gördesli Makbule" ve "Makbule Efe" gibi adlarla anılan Makbule Hanım'ın ismi, Gördes'teki meydan, okul ve caddelere verildi. Mezarının bulunduğu yer de şehitliğe dönüştürüldü.