İran’da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin mayıs ayında helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından,  gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin, 5 Temmuz 2024 tarihinde yapılan ikinci turunda reformist kanadın adayı İranlı Türk Mesud Pezeşkiyan oyların yüzde 53.7’sini alarak ülkenin 9’uncu cumhurbaşkanı oldu. Muhafazakâr aday Said Celili ise yüzde 44.4’te kaldı.

Pezeşkiyan, seçim sonuçlarının belli olmasının ardından sosyal medya hesabından ilk mesajında İran halkına seslendi. “Bu birlikteliğimizin başlangıcı. Önümüzdeki zorlu yolu, birliktelik ve güven olmadan aşamayız” diyen Pezeşkiyan, “Elimi size uzatıyorum ve sizi bu yolda yalnız bırakmayacağıma şerefim üzerine yemin ediyorum” ifadelerini kullandı. Muhafazakar aday Celili ise “Halkın seçtiği herkes saygındır ve ona karşı saygı korunmalıdır” derken yeni cumhurbaşkanına tüm imkanlarla yardımcı olunması gerektiğini vurguladı.

Mesud Pezeşkiyan, İran’ın Batı Azerbaycan eyaletinde Kürtlerin çoğunlukta olduğu Mahabad kentinde Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.

Soyadı, Farsça’da ‘Doktorlar’ anlamına gelen Mesud Pezeşkiyan, 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. 1994’de kalp cerrahı olan Pezeşkiyan, aynı yıl bir trafik kazasında eşi Fatma Mecidi ve bir oğlunu kaybetti.

Geriye kalan iki oğlunu ve kızını tek başına yetiştirdi ve bir daha evlenmedi. Pezeşkiyan’ın kişisel kaybı ve adanmışlık hikâyesi, ülkede birçok kişinin sempatisini kazanmasını sağladı.

Pezeşkiyan’ın siyasi hayatı, eski reformist Cumhurbaşkanı Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanmasıyla başladı. Daha sonra 2001’de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005’e kadar bu görevde kaldı. 2008’de Tebriz Milletvekili olarak parlamentoya giren Pezeşkiyan, o tarihten günümüze kadar beş dönemdir vekillik görevini sürdürüyordu.

Pezeşkiyan’ın zaferi, İran Türkleri arasında  büyük bir sevinç yarattı. İran medyasına verdiği bir röportajda, “Ben Türküm. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum. Evde çocuklarımla Farsça değil, Türkçe konuşuyorum” diye konuşmuştu.

Pezeşkiyan, 1981-1989 yılları arasında cumhurbaşkanlığı yapan şimdiki dini lider Ali Hamaney’in ardından ülkenin ikinci Türk cumhurbaşkanı oldu. İki isim arasındaki temel fark ise Hamaney’in Türk kimliğini Pezeşkiyan kadar yüksek sesle dile getirmemesi.

Öte yandan son olarak Tebriz milletvekili olan Pezeşkiyan’ın İran’ın Türk kentlerinde çok sevildiği biliniyor. İran medyası, ülkedeki Türklerin, Kürtlerin, gençlerin, kadınların ve değişim isteyenlerin kendisinden beklentisinin yüksek olduğunu aktardı.

Mevcut yönetimin İran’da Fars olmayan diğer etnik kimliklere yönelik ayrımcı politikalarını eleştiren Pezeşkiyan, seçim kampanyasında etnik kimlik haklarını öne çıkarmıştı.

            ‘En muhafazakâr reformist’ olarak adlandırılan Pezeşkiyan, seçim döneminde verdiği vaatlerle öne çıkmış, birçok konuda politika değişikliği sinyali verse de çizgisinin; ülkenin bir numaralı otoritesi olan dini lider Ali Hamaney’in yolu olduğunu ifade etmişti. İşte Pezeşkiyan’ın öne çıkan vaatleri:

- İnternet yasakları kaldıracaktır.

- Zorunlu başörtüsü uygulamaları yanlıştır. “Kadınlara zorla başörtüsü taktıramayız”

- İran’a yönelik uluslararası izolasyonun sona ermesi gerekir.

- Ekonomik kalkınma için yabancı yatırım şarttır. Batı ile ilişkiler geliştirilmelidir.

- Dış politikada da değişim sinyalleri vererek, Batı dünyası ile yakın ilişkiler kurulmalıdır, diyen yeni Cumhurbaşkanı, eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’i dış politika danışmanı olarak atadı.

- Avrupa ile karşılıklı saygı ve eşitliğe dayalı bir ilişki geliştirmek istediklerini belirten Pezeşkiyan, yurt dışına giden İranlı’ların ülkelerine dönmesini de hedeflerinden biri olarak duyurdu. ***

Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, yayınladığı mesajla Mesut Pezeşkiyan’ı 14. İran Cumhurbaşkanı Seçimi’ndeki başarısından dolayı tebrik etti.

Erdoğan’ın mesajında, “Ülkenizde yapılan 14. İran İslam Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde cumhurbaşkanı olarak seçilmenizi canı gönülden tebrik eder, bu büyük sorumlulukta size başarılar dilerim. Seçim sonuçlarının dost ve kardeş İran milletine hayır ve bereket kaynağı olmasını temenni ediyorum.” ifadelerine yer verildi.

Mesajda ayrıca, “Cumhurbaşkanlığınız döneminde ülkelerimiz arasındaki iş birliğinin daha da güçleneceğine yürekten inanıyorum. Bu bağlamda sizlerle işbirliği yapmaktan memnuniyet duyacağımı ifade etmek isterim. ‌Bu vesileyle şahsınızın sağlık ve mutluluğu ile dost ve kardeş İran milletinin refahı ve saadetini temenni ederim.” denildi.

***

            Milenyuma, yani 2000 yılına başladığımız günlerde, Milletimizin geleceğiyle ilgili kaleme alınan yazılarda, önümüzdeki yüzyılın Türk-Türkiye Yüzyılı olacağına ilişkin düşünce ve arzular vardı…Bu süreçte, Ülkemizde çok şey değişti, yenilendi. Dünya genelinde başımız daha dik hale geldi. Bunu hazmedemeyen ABD gibi, sözde dost ülkelerin dalaveraları-taktikleri, ekonomik hayatımızı felç etti, ama biz bunu da aşarız…Bakınız, İran İslam Cumhuriyeti’nin en yüksek makamında oturan kişi, bir Türk…Gel de şimdi, “Ne Mutlu Türküm Diyene!...” deme…