Milli Eğitim Bakanlığı, yeni müfredatta "tarih" eğitiminde köklü değişiklik olduğunu, "Orta Asya" yerine "Türkistan" kavramının kullanılacağını açıkladı. Uzmanlar MEB'in Türkistan'a sahip çıktığı görüşünü benimsediler. Amaç, gelecek nesillerin Türklük bilincinde, milli bilinçte ve vatanseverlik duygusuyla yetişmelerini sağlamaktır.

            Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Yüzyılı'nda Türk Devri'ni Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının, dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor. "Birliğimiz gücümüzdür" şiarıyla Türk dünyasını her alanda kuvvetli kılmayı, farklı meydan okumaları karşısında daha dirençli ve dayanıklı hâle getirmeyi hedeflediklerini söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Liderler olarak birlik ve beraberlik içinde güçlü bir Türk dünyası tasavvuruyla Türk dünyası bayrağını taşıyan gönüllere yol göstermeliyiz. Türkiye Cumhuriyeti olarak tüm Türk dünyasının barışı, refahı ve güvenliği yönünde adımlar atmayı sürdüreceğiz. Türkiye Yüzyılı vizyonumuzu Türk Devletleri Teşkilatımıza da teşmil ederek önümüzdeki dönemi Türk devri yapmak için omuz omuza çalışacağız." Demiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı'nca, 2024-2025 eğitim öğretim yılında okul öncesi, ilkokul 1, ortaokul 5, lise hazırlık ve 9'uncu sınıf düzeyinde uygulanacak Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'ne ilişkin genelge yayımlandı.

            MEB, yeni müfredatta "tarih" eğitiminde köklü değişiklik başlığıyla terim ve kavramların aslına uygun bir şekilde kullanımını paylaştı.

            Programlarda anakronik ve bilimsel hata barındıran terim ve kavramların kullanımından vazgeçildi. Bu bağlamda "Orta Asya" yerine "Türkistan", "Tehcir Kanunu" yerine "Sevk ve İskan Kanunu" gibi terim ve kavramlara programlarda yer verildi.

            Tarihçi bilginler Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ve  Doç. Dr. Ramin Sadık MEB'nın bu kararını, Orta Asya ve Türkistan sözcüklerinin tarihini TRT Haber servisine şöyle değerlendirdiler:

"Her kavramın kendi anlamında olması gelecek nesillerin zihinlerinin Türklük bilincinde, milli bilinçte ve vatanseverlik duygusuyla yetişmesinde, büyük önem vardır.”

            Bilindiği gibi, Orta Asya kavramı Rusya’nın,  Türkistan’ı işgal etmesinden sonra kullanılmaya başladı. Ruslar böyle yapınca Çin’de, tarihi Doğu Türkistan’ımıza,, Sincan Uygur Özerk Bölgesi dediler ve öyle denilmesinde de hâlâ ısrar ederler.

            "Türklerin yurdu anlamına gelen Türkistan sözü tarihin en erken devirlerinden itibaren kullanılmaya başlandı. 19. yüzyılın 2. yarısında tamamlanan Rus istilası sonucu Orta Asya kavramı Türkistan adı yerine konuldu ve yaygınlaştı."

            Türkistan, İran’ın Horasan bölgesinden başlayarak Kuzey Afganistan dahil Pamir ve Hindukuş-Kunlun dağlarının kuzey eteklerinden Çin’in Tun-huang bölgesine kadar uzanan, oradan Mançurya’nın batısına ulaşan, Moğolistan’la birlikte Güney Sibirya’nın tamamını içine alan, batıda Ural dağları ile Volga Irmağı'nın Hazar Denizi'ne ulaştığı noktaya kadar devam eden geniş bir alanı kaplar. Bu alanın tarihi kaynaklardaki adı 19. yüzyıl ortalarına kadar Türkistan idi.

Türkistan adını ilk defa eski İranlıların, daha sonra Arapların Orta Asya’da Türklerin yaşadığı bölgeleri tanımlamak için kullandıkları biliniyor. 15. yüzyılda kaleme alınan Timur seferleriyle ilgili eserlerde Türkistan, Mâverâünnehir dışında yaşayan Türklerin ülkelerini gösteriyordu. Bununla beraber Hazar Denizi'nin kuzeyindeki alanlara İbn Fadlân’ın Seyahatnâme’sinde Bilâdü’t-Türk, Ahmed Tûsî ve diğer Farsça eser yazanlar ise Türkistan demişlerdir. Bazı Batı kaynaklarında 580’lere doğru Orta Asya için Turkhia (Türkiye) adı yer alıyor."

            16. yüzyılda Özbek Hanlığı’nın kuruluş devirlerinde onların işgaliyle Amuderya’nın güneyinde yeni bir Türkistan doğdu. Buna Afganistan’ın Güney Türkistan eyaleti dendi. Günümüzde bu bölgede Türkmen ve Özbek gibi Türk kökenli boylar yaşıyor. 18. yüzyıl sonunda Afgan hükümeti burası için Türkistan vilâyeti adını kullanmıştı."

            19. yüzyılda Rus işgali sonrası resmen Amuderya’nın kuzeyi için Rus Türkistanı, güneyi için Afgan Türkistanı tabirleri ortaya çıktı. Ayrıca literatüre Çin ve Rus hâkimiyetindeki alanlara göre Doğu ve Batı Türkistanı adları yerleştildi.

            Çarlık Rusya'sı döneminde Buhara ve Hive hanlarının umumi valiliğin içinde sayılmadığı Türkistan bölgesi Yedisu, Siriderya, Fergana, Semerkant ve Zakaspi (Hazar Ötesi) adlarıyla beş idari birime ayrıldı.

            Bolşevik Devrimi esnasında Türkistan’da, Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (30 Nisan 1918), Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Harizm Sovyet Halk Cumhuriyeti gibi yerel kuruluşlar ortaya çıktı. Bunlar bağımsızlık taraftarlarına karşı Bolşevik Ruslar ile iş birliği yaparak komünizmin Türkistan’da yerleşmesine katkı sağladılar.

            Sovyet yönetimi Türk kökenli topluluklar arasında bölücü faaliyetler yürüterek Türkleri ayırmayı başarmışlar, Türkmenleri, Kırgızları, Kazakları ve Özbekleri ayrı ayrı cumhuriyetler haline getirip Türkistan birliğini dağıtmışlardır..16 Eylül 1924 tarihinde aldıkları bir karar ile de Türkistan adı tamamen ortadan kaldırılmıştır.

            Rusya’da yönetimi ele geçiren Bolşevikler, Türkistan’ın idarî yapılanmasını değiştirdiler; Valiliğin merkezi yine Taşkent’ti, ancak adı Orta Asya bölgesiydi. Türkistan Valiliğinin Yedisu, Carkend, Lepse ve Zakaspi bölgesinde Kazaklar çuğunlukta idi. Tabii o arada Karakalpakların yaşadıkları yerler de Kazakistan’a bağlandı. Zira Karakalpaklar, Oğuz boylarına mensup Türkler idi ve onların aynı bir cumhuriyet olmaları Ruslar’a göre sakıncalıydı!...

            M.E.B. uzmanlarına göre;Türkistan kavramına sahip çıkmamız ve ders kitaplarımızda  buna yer verilmesi çok doğru bir karardır. Türkiye demek, Türkistan demek Türklerin yoğun olarak yaşadığı bölge demek. Orta Asya'da en çok yaşayan halk Türklerdir. Başkalarının o bölgeyi nasıl adlandırdığı bizi ilgilendirmez. Bizim kendi tarihimize, kültürümüze, geçmişimize sahip çıkmamız gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı da bunu başlatmış ve Türkistan'a önem vermiştir. Önümüzdeki yıllarda bizim gibi, başka halklar da Orta Asya yerine Türkistan sözünü kullanacaklardır.

            Türkiye Cumhuriyeti ile, Türk Devletler Teşkilatı kenetlenmiş olup, önümüzdeki yıllarda Türk işbirliği daha geniş ve daha önemli işler yapacaklardır…

            Örneğin, Türk dünyasının ortak tarih, ortak coğrafya, ortak edebiyat, ortak harita, ortak alfabe, konusunda çok önemli adımların atıldığı bu dönemde Milli Eğitim Bakanlığı'mızın Türkistan kavramını kitaplarımızda, ders kitaplarımızda, özellikle de çocukların ders kitaplarında göstermesi çok önemli bir dönüşüm olacaktır. Ben bu dönüşümün hem Türkiye'miz hem Türk dünyamız hem de Türk devletleri Birliği açısından çok önemli bir başlangıç ve çok önemli bir hizmet olduğuna inanıyorum.

Türkiyemiz ve Türk Birliği için bu çok önemli dönüşümü sağlayan, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ile, Milli Eğitim Bakanı ve personeline bir  TÜRK olarak şükranlarımı sunuyorum.