Yaşamını Bulgaristan başkenti Sofya’da sürdürmekte olan değerli dostum Prof.Dr. Cengiz Hakov’un vefatı haberini, internete gezinirken, değerli kalem dostum Nesrin Sipahi Kıratlı’nın iletisinden öğrenince çok, ama pek çok üzüldüm. Zira Cengiz’le yıllarca çeşitli ülkelerde ve zaman zaman Türkiye ve Bulgaristan’da beraber olmuş, yemiş, içmiştik…

            Cengiz Hakov, 15 Kasım 1933 Tarihinde Bulgaristan’ın Aytos Kasabasında  dünyaya geldi. İlkokulu Türkçe, ortaokul ve liseyi Bulgarca okudu. 1957 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’deki Devlet Üniversitesi’nden mezun oldu.

            1957-58 yıllarında  Burgaz ilinde, Türk Okulları müfettişliği görevinde bulundu. Başarılı çalışmalarından dolayı Sofya’daki Rus Lisesi’ne tarih öğretmeni olarak atandı. 1964 yılında, Bulgar Bilimler Akademisi’ne bağlı Balkanoloji Enstitüsü’nün açtığı  Çağdaş Türkiye Tarihi ile ilgili asistanlık  sınavını kazandı ve hazırladığı tezi 1967 yılında başarıyla savundu.  “Türkiye’nin Siyasi Hayatında Ordu” konulu çalışması ile 1989 yılında Doçent ünvanını aldı ve 1991 yılında da Profesörlüğe yükseldi. 2002 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrılmasına rağmen, Sofya Üniversitesi’nde, Tırnova Üniversitesi’nde, Kıbrıs Rum Kesiminde, Kosova’nın Başkenti Priştine’deki Üniversitede, Sofya Yüksek İslam Enstitüsü ve Sırbistan-Karadağ’a bağlı Sancak Bölgesi’nin başkenti Yeni Pazar Üniversitesi’nde dersler verdiği gibi; Balkanoloji Enstitüsü Bilim Konseyi Üyeliği görevini sürdürdü. Çok sayıdaki öğrencileri arasından bilim adamları, diplomatlar yetiştirdi.

            Kitap Bütünlüğündeki İlk Eseri

            Balkanoloji ve Türkoloji çalışmalarını aralıksız sürdüren Hakov, 1972 yılında, “Türkiye’nin Arap Dünyası Politikası (1940-1970)” başlıklı  ilk monografisini yayımladı. Bu eser, Bulgaristan’da geniş ilgi gördü. Araştırmacı-Gazeteci-Şair-Yazar Sabri ALAGÖZ, bu eserle ilgili olarak şu yorumda bulundu: “…böyle bir dönemde yeni tezler ve görüşler öne sürmek hiç de kolay değildi. Fakat Cengiz Hakov bunda da başarılı oldu.Zaman mesafesinden değerlendirecek olursak kendini ideolojiye kaptırmadan arşiv malzemelerine dayandığını görüyoruz. O, kaleme  aldığı konularda arşiv  malzemesine, anılara ve bilimsel kaynaklara sadık kalma çabasını göstermiştir.

            İkinci Eseri

            Prof.Dr.Cengiz Hakov’un, ikinci önemli eseri “Türkiye’de Siyasi Çekişmeler (1960-1971)” adını taşımaktadır. Bu eserde, onbir yıllık süreç içerisinde, Türk siyasetinde söz sahibi olan Siyasi Partilere, ideolojik oluşumlara, çıkarılan yasalara, parlamentonun ve sevil toplum örgütlerinin faaliyetlerine değinilmektedir. Özellikle 60’lı yıllardaki siyasal kavgalar ve bu kavgalarda rol alan kişiler tahlil edilmekte ve olaylar tarafsız bir gözle değerlendirilmektedir.

            T.S.K. ve Doçentlik Tezi

            Yazar bilimsel açıdan ele alıp, kitap bütünlüğünde yayımladığı iki eserde, (T.S.K.) Türk silahlı Kuvvetleri’ni ele almaktadır. Bunlardan ilki, 1987 yılında yayımlanan “Türkiye’de Askeri Darbeler”; ikincisi ise 1989 yılında savunduğu Doçentlik Tezi ve aynı yıl yayımlanan  “Çağdaş Türkiye’nin Hayatında Ordu” adlı kitabıdır.

            20.Yüzyıl Türkiye Tarihi

            Cengiz Hakov’un, profesör ünvanını aldığı 1991 yılında yayımlanan eserinin adı, “20.Yüzyıl Türkiye Tarihi” adını taşımaktadır. HAKOV, bu konuda sayısız makaleler yazdı ve bunlar, çeşitli dillerde ve ülkelerde yayımlandı. Kuşkusuz, 20.Yüzyıl Türkiye Tarihinde rol alan en önemli kişi Atatürk’tür ve HAKOV da, Büyük Önder’in hakkını vermektedir. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun Atatürk Araştırma Merkezi’nin desteği ve Sofya’daki Azınlık Sorunları ve Kültürel Etkilenme Ulusal Merkezi’nin katkılarıyla  yayımlanan eserde, Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile birlikte, Türk toplumunun sorunları da irdelenmektedir.

             Cengiz Hakov “Belgelerle Mustafa kemal Atatürk ve Türk-Bulgar İlişkileri (1913-1938)” adlı önemli bir kitabın da müellifidir.Yaklaşık bin sayfa ve büyük eb’attaki kitap, T.C.Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ile Bulgaristan Cumhuriyeti Başbakanlık Genel Arşivleri Müdürlüğü’nün  ortak çalışmasının ürünü olarak 2002 yılında, T.C.Devlet Arşivleri Müdürlüğü tarafından Türkçe ve Bulgarca yayımlandı..

            Bilindiği gibi, Atatürk, 1913 yılında Askeri Ataşe olarak Sofya’ya tayin edildi. İşte o dönemden başlayarak; vefat ettiği 1938 yılına kadar geçen süreçte, Atatürk’ün, Bulgar halkının belleğinde bıraktığı izler ve Büyük Önder’in yarattığı Türk-Bulgar dostluğunun geçirdiği evreler; anılan eserin içeriğini oluşturmaktadır.

            Derlemeleri ve bilimsel çalışmaların yönetimini üstlenen Cengiz HAKOV, doğrudan Bulgaristan Hükümeti tarafından görevlendirildi. Dönemin T.C.Başbakanı Bülent Ecevit ile, Bulgaristan Cumhuriyeti Başbakanı Simeon Sakskoburgotski birer önsöz yazdılar. “Giriş” yazıları T.C. adına Prof. Dr. Ali Sarıkoyuncu, Bulgaristan adına Prof. Dr. Cengiz Hakov tarafından kaleme alındı.

            Yeri gelmişken burada önemle vurgulamak isterim ki, Cengiz HAKOV, gerçek bir Atatürk sevdalısıdır ve O’nun bir dahi olduğuna yürekten inanır.

            Dost Cengiz

            Cengiz Hakov, içindeki engin dostluk duygusu nedeniyle, hemen hemen her ülkeden ve ulustan dostlar edindi. Herhangi bir uluslar arası kongrede Cengiz’in çevresinde, bu uluslar karmasını görmek mümkündür ve O, dostlarının biribirleriyle tanışmalarını da sağlamak suretiyle, bir başka önemli fonksiyon icra etmektedir.

            Ben O’nun adını çok önceleri işitmeme rağmen, 1981 yılında Ankara’da toplanan Türk Tarih Kongresi’nde tanıdım. Sonraları çeşitli ülkelerde ve özellikle Türkiye’de düzenlenen kongrelerde ve sempozyumlarda beraber olduk. O Türkiye’ye geldiği zaman beni aradı; buluşup özlem giderdik; benim yolum Sofya’ya düştüğünde O’nu aradım ve orada kucaklaştık; hatta evinde konuk olmak suretiyle, çok değerli eşini; kızını ve damadını tanıma mutluluğunu elde ettim.

Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu olarak Bulgaristan’da birkaç etkinlik düzenlemiştik. Bu düzenleme ile ilgili seyahatimde Sofya Hava Alanında karşılayan Cengiz beni evinde konuk etti. Ertesi gün otobüsle Şumnu’ya gittim. Buradaki sempozyum ve gezi programları sona erince, yine otobüsle Sofya’ya geçtim ve o geceyi de Hakov’larda geçirdim.

Tarih bilgini olan Prof.Cengiz Hakov’un en yeni eseri Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk Ve Türk-Bulgar İlişkileri (1913-1938) adlı dev kitaptır. 4 kilo ağırlığındaki kitapta çok sayıda belge ve Atatürk’ün, Sofya Askeri Ataşeliği döneminde merkeze gönderdiği raporlar yer almaktadır. Türkçe ve Bulgarca yayımlanan kitapla ilgili olarak hem Bulgaristan’da, hem de Türkiye’de toplantılar düzenlendi.

Sofya’da geçirdiğim son gün, 29 Ekim idi ve Sofya Büyükelçimiz, Cumhuriyetimizin kuruluşunun 79.Yıldönümü münasebetiyle Princes Oteli’nde muhteşem bir resmi kabul vermişti. Benim o gün orada olacağımı Büyükelçiliğimize bildiren Cengiz, benim de Resmi Kabule davetimi sağlamıştı ve birlikte gitmiştik. Orada Prof.Dr.İbrahim Tatarlı, Gazeteci-Yazar Şair Sabri Alagöz gibi tanıdık simalar da vardı. Sofya’da kaldığım günlerde, zamanımın çok iyi değerlendirilmesini sağlayan ve beni en iyi şekilde ağırlayan sevgili Cengiz’e ve muhterem eşi Emine Hanıma ne kadar teşekkür etsem azdır...

            Kısacası, bütünüyle Cengiz Hakov, son derece değerli bir bilim adamı, müstesna bir dost ve aynı zamanda akıllı, şuurlu bir Türk Milliyetçisidir.